Đọc văn bản:
“Những câu chuyện thú vị quá, nhưng tớ muốn nghe thêm các ví dụ ở Việt Nam về những thứ ‘đẹp’, nhưng lại không tốt.”
“Chuyện này đang xảy ra hằng ngày quanh ta này. Những sản phẩm tự nhiên mà mình dùng nhiều nhất trong cuộc sống là hoa và rau quả, đúng không? Nhưng cậu có biết chúng ta đang phải trả giá thế nào để con mắt ta hài lòng không? Ví dụ, để quả sầu riêng có da xanh bắt mắt và tròn trái, khiến người tiêu dùng thấy ‘đẹp’ và muốn xuống tiền, người ta dùng tới ba, bốn loại hóa chất và thuốc trừ sâu khác nhau. Ở huyện Mê Linh, Hà Nội, nông dân trồng hoa hồng sử dụng lượng thuốc trừ sâu gấp bốn lần trung bình toàn quốc. Vnexpress dẫn lời một nông dân: ‘rét 10 độ C, chỉ cần dùng tăm bông chấm một tí thuốc hóa chất, bông hoa thâm sì qua một đêm lại tươi rói’. Và ‘dùng loại thuốc ấy, chuột cũng không dám bén mảng đến chân ruộng’. Sau vài năm thì ‘đất tái đi, cháy một lượt vàng khè ở trên, từ nâu chuyển sang vàng, không tơi; đóng đinh vào, chắc nịch, nước chảy đến đâu trôi đến đấy, ráo nước là đất cũng khô cong’, nên người ta phải thay đất.
Các quốc gia phát triển lại có vấn đề khác. Thị hiếu ưa hoa quả bóng bẩy đều đặn, được nuôi dưỡng bởi các quảng cáo hào nhoáng, khiến nông dân, các siêu thị, nhà hàng và người tiêu dùng đang bỏ đi vô cùng nhiều hoa quả và rau cỏ được coi là xấu, như là cà chua méo mó, dưa chuột cong queo, hay cà rốt tẽ làm hai ba nhánh. Riêng ở Anh, một phần tư số lượng táo, một phần năm số lượng hành và một phần bảy số lượng khoai tây bị bỏ đi vì chúng không ‘đạt thẩm mĩ’.”
“Một lần nữa, các chuẩn đẹp của ta, tưởng chừng vô hại, có thể tác động rất tiêu cực tới thế giới”, Tò Mò nhận xét.
“Từ khoảng một thập kỉ nay, phong trào Thực phẩm xấu xí được phát động ở phương Tây để khắc phục tình trạng này. Nghệ sĩ Đức Uli Westphal chuyên chụp rau và hoa quả có hình dạng không đều đặn, thách thức quan điểm của ta về cái đẹp và khiến chúng ta phải suy nghĩ. [...]”
“Tớ hi vọng một ngày nào đó những hoa quả và rau củ méo mó này mới được coi là đẹp, bởi chúng là sản phẩm của nông nghiệp tự nhiên, thiếu vắng sự can thiệp của biến đổi gen và của hóa chất. Chúng ta cũng đang dần coi lá rau lỗ chỗ vì sâu ăn là hiện thân của vẻ đẹp tự nhiên, lành mạnh, chứ không phải lá rau cứ xanh mướt láng bóng cả lên.”
“Chuyện này cũng gần gũi với chúng ta và cũng rất quan trọng này. Cậu có để ý thấy ở ta các thảm cỏ lớn và mịn đang ngày càng thịnh hành không?”
“Chúng đã trở thành một đặc điểm không thể thiếu của các resort”, Tò Mò xác nhận. “Và hiển nhiên các sân golf trập trùng lên xuống cũng được coi là thật đẹp.”
“Đây là một ví dụ cho thấy thị hiếu có thể thay đổi nhanh chóng như thế nào. Vào thế kỉ 18, các thảm cỏ lớn bắt đầu được quý tộc Pháp và Anh đưa vào các khuôn viên lâu đài của mình, ví dụ như ở Cung điện Versailles. Mốt này được giới thượng lưu Mỹ bắt chước và tới cuối thế kỉ 19, thị hiếu thảm cỏ bắt đầu phổ biến ở đó. Sau Chiến tranh thế giới thứ II, kinh tế bùng nổ cùng chủ nghĩa tiêu dùng. Cùng xe hơi, máy giặt và tủ lạnh, một thảm cỏ trước nhà hoàn hảo, không cỏ dại, không mấp mô, không lá rụng, không côn trùng, đều chằn chặn, mượt, mịn, nghĩa là một diện tích độc canh nghèo nàn và chết chóc dưới góc độ sinh học, trở thành mục tiêu sở hữu và niềm tự hào của dân trung lưu Mỹ. Các công ty bán máy cắt cỏ, phân bón và thuốc trừ sâu xoa tay hài lòng. Họ ủng hộ hết mình gu thẩm mĩ mới, trong đó thiên nhiên bị nhân tạo hóa ở mức tối đa, thiên nhiên vẫn là thiên nhiên nhưng lại không được phép trông như thiên nhiên, mà phải thể hiện rõ có sự khống chế, can thiệp của con người. Trong thế giới của chỉn chu và đều tăm tắp này, một bãi cỏ lô nhô sẽ khiến hàng xóm khó chịu như ta là kẻ phá bĩnh, vô trách nhiệm hoặc như tác giả Ted Steinberg viết, là kẻ thối mồm. Nhiều nơi ở Mỹ quy định phạt người để cỏ trong vườn nhà mình cao quá một mức nhất định. Người ta thậm chí lén vào vườn cắt cỏ hộ cho hàng xóm ‘vô kỉ luật’ khi những người này đi nghỉ.
Không thể không nhắc tới vai trò của môn golf. Bắt đầu từ thập kỉ 1950, golf ngày càng được ưa thích và với công nghệ phát triển, chất lượng thảm cỏ của các sân golf ngày càng được cải tiến. Năm 1967, lần đầu giải golf The Masters được truyền hình trực tiếp trên ti vi màu. Hàng triệu người Mỹ tận mắt nhìn thấy thảm cỏ xanh mướt hoàn hảo nghĩa là như thế nào, và quyết tâm biến mảnh vườn trước nhà thành như vậy. Một thảm cỏ như trên ti vi trở thành một biểu tượng của lối sống và giấc mơ Mỹ, bất chấp những chi phí về năng lượng, tiền bạc và sinh thái.
Ở Mỹ, gần 60 triệu thảm cỏ của nhà dân và 16 nghìn sân golf có tổng diện tích tương đương một nửa diện tích Việt Nam, và chúng ngốn một lượng nước, phân bón và thuốc trừ sâu khổng lồ. Cả nửa thế kỉ nay, nước Mỹ ở trong cuộc chiến với cỏ dại. Người Mỹ dùng 34 tỉ lít nước mỗi ngày cho các thảm cỏ của họ. Hằng năm, 7 triệu con chim bị thuốc trừ sâu giết chết, 65 triệu lít xăng được đổ vào các máy cắt cỏ, và 75 nghìn người bị thương tích trong khi sử dụng máy. Ở những vùng khô cằn, lượng nước dùng cho bên ngoài nhà chiếm 60 phần trăm tổng nước dùng cho sinh hoạt. Oái oăm thay, người ta không muốn cỏ mọc đủ cao để ra hạt, nhưng lại tích cực tưới nước và bón phân để nó không héo. Người ta không muốn cỏ chết nhưng cũng không muốn nó sinh sản. Người ta giữ cỏ tự nhiên ở mức độ nhân tạo nhất có thể. Năm qua, ngành công nghiệp chăm sóc thảm cỏ ở Mỹ có doanh thu 50 tỉ USD, lớn gần gấp đôi ngành phẫu thuật thẩm mĩ.
Vào cuối thế kỉ 20, thị hiếu thảm cỏ này lan rộng. Giờ đây, thảm cỏ phổ biến kể cả ở những vùng khô cằn nhất, như các quốc gia vùng Vịnh hay các resort ở miền Trung Việt Nam, nó đã trở thành một hình ảnh đặc trưng của toàn cầu hóa.”
“Với nhiều người Việt, thảm cỏ nhẵn nhụi đã trở thành vẻ đẹp của đẳng cấp, văn minh, sang trọng. Nhiều sân golf xóa sổ các sinh cảnh phong phú, những khu bảo tồn, hoặc được làm ở những vùng mà người dân còn đang chật vật để có nước cho sinh hoạt và nông nghiệp, nhưng hầu như không có sự phản đối trong xã hội.”
“Đúng rồi, nhiều người sẽ thích một thảm cỏ rộng được tỉa tót và không côn trùng, hơn là một khu rừng rậm hay ao hồ hoang.”
Thực hiện các yêu cầu: