Đọc đoạn trích:
“Thời kinh tế số, xã hội số cần có những công dân toàn cầu là một lẽ đương nhiên. Cụm từ Công dân toàn cầu (Global Citizen) có từ khi thế giới chạm vào cánh cửa công nghiệp hoá. Trong những năm đầu thế kỉ 21, đã có một ngày dành riêng cho những công dân này, có tên là Ngày Công dân Toàn cầu, ngày 20/3 hằng năm. Có câu “Hộ chiếu xanh đi quanh thế giới” hiểu theo nghĩa rộng, công dân toàn cầu có thể được học tập, sống và làm việc tại bất cứ quốc gia nào.
Mấy năm nay chúng ta thường nghe những câu nói mang tính biểu tượng, rằng thời nay các bạn trẻ “thế hệ Z” (thế hệ đầu tiên lớn lên với sự tiếp cận internet, cùng các thiết bị số và điện tử) bước thêm một bước là gặp thế giới rồi. Nhưng quả thật, sự hiểu biết về bước chân của người khổng lồ ấy chưa nhiều. Phải đến khi tên tuổi những sinh viên trẻ của Việt Nam được xướng lên trong các buổi lễ vinh danh những người nổi tiếng thế giới thì mới có thể thấy rõ một điều: Con người Việt Nam hôm nay đã thật sự sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Ở họ hội đủ các yếu tố: Thành thạo ngoại ngữ; có kiến thức, kĩ năng và thái độ làm việc tích cực; hiểu biết văn hoá nước sở tại; sức khỏe tốt. Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì. Sống say mê, hạnh phúc, mong muốn được chia sẻ, đừng bằng lòng với cái đã có, đừng làm gì vội vàng mà không có sự chuẩn bị, giống như vội “lấy rổ hứng nước mưa” vậy.
Những điều này các bạn trẻ Việt Nam được vinh danh đã nói mộc mạc như thế. Chúng ta gặp ở đây những công dân toàn cầu tiêu biểu được bạn bè quốc tế vinh danh: Đinh Văn Năm, 32 tuổi, chàng trai H’Rê ở xã Long Hiệp, huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Sau nhiều năm làm việc ở nước ngoài, Năm trở về nước cùng tham gia xây dựng trung tâm phát triển phần mềm, với công việc chính là hợp tác cùng “đối tác bí mật” từ Nhật Bản. Chúng ta gặp Nguyễn Phương - nữ du học sinh Việt tại Đại học Macalester, Mỹ, nhận giải thưởng “Sinh viên toàn cầu” năm 2020 (Global Citizenship Student Awards 2020). Phương là sinh viên quốc tế chuyên ngành nghiên cứu sinh học và môi trường với niềm đam mê bảo tồn sinh thái. Gần đây nhất, Giải thưởng Sinh viên Toàn cầu năm 2021, Top 50 sinh viên đã được chọn ra từ 3.500 ứng cử viên đến từ 94 quốc gia, bạn Đồng Ngọc Hà, sinh năm 2002, quê Nam Định, là sinh viên Việt Nam đã được vinh danh. Từ niềm yêu thích sinh học, Hà đã thành lập các dự án, diễn đàn để chia sẻ kiến thức môn học đến với sinh viên, học sinh cả nước. Cũng có thể nhắc đến Vũ Phương Thanh, nữ vận động viên Việt Nam đầu tiên vô địch ba môn phối hợp cự li siêu bền: bơi, đạp xe và chạy bộ, tại giải quốc tế Swiss Ultra.
Còn rất nhiều bạn trẻ, những người không hoặc chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài; còn rất nhiều người đang công tác ở các lĩnh vực khác nhau, có suy nghĩ và tầm nhìn của những công dân toàn cầu. Họ lặng lẽ làm việc, thân thiện và hòa nhập, năng động và sáng tạo, thích khám phá và trải nghiệm. Họ góp phần thúc đẩy một xã hội học tập suốt đời. Xã hội học tập ấy không giống như một ngôi nhà cao tầng, bên trong chứa những giá sách đầy ắp sách vở. Vấn đề là cần có những “máy chủ” và có sự vận hành phát huy tối đa khối tri thức đồ sộ ấy.
Hạnh phúc của mỗi công dân nói chung, các bạn trẻ nói riêng hôm nay chính là cùng sống trong một mái nhà chung, cùng hướng tới việc xây dựng cho ngôi nhà ấy thật hạnh phúc. Bản thân phải tự do, hạnh phúc để đem lại tự do, hạnh phúc cho nhiều người, cho dân tộc. Và đi đến tận cùng dân tộc thì sẽ gặp nhân loại.”
(Trích Từ công dân một nước tự do, độc lập đến “công dân toàn cầu” - Hải Đường, theo nhandan.vn)
Thực hiện các yêu cầu
Câu 1 [823013]: Chỉ ra đề tài của đoạn trích.
Đề tài của đoạn trích: Công dân toàn cầu Việt Nam “thế hệ Z”.
Câu 2 [823014]: Nêu mục đích của đoạn trích.
Mục đích của đoạn trích: Bàn về vấn đề công dân toàn cầu trẻ Việt Nam.
Câu 3 [823016]: Đoạn trích được chia làm mấy phần? Chỉ ra nội dung chính của từng phần.
Đoạn trích được chia làm ba phần:
- Phần thứ nhất (từ đầu đến bất cứ quốc gia nào): Nêu vấn đề (công dân toàn cầu).
- Phần thứ hai (tiếp đến khối tri thức đồ sộ ấy): Công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam
+ Từ mấy năm nay đến tại giải quốc tế Swiss Ultra): Những công dân toàn cầu trẻ Việt Nam.
+ Tiếp đến khối tri thức đồ sộ ấy: Những “công dân toàn cầu” thầm lặng (những người Việt trẻ có phẩm chất của công dân toàn cầu nhưng không/ chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài).
- Phần thứ ba (còn lại): Kết thúc vấn đề (Hạnh phúc của mỗi công dân dệt nên hạnh phúc của toàn nhân loại).
Câu 4 [823017]: Đoạn trích kết hợp các phương thức biểu đạt nào? Nêu tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản.
- Đoạn trích kết hợp các phương thức biểu đạt: nghị luận, thuyết minh, biểu cảm.
+ Nghị luận: Bàn về công dân toàn cầu Việt Nam và những người có phẩm cách công dân toàn cầu.
+ Thuyết minh: Thuyết minh về “Công dân toàn cầu”, Ngày Công dân Toàn cầu; giới thiệu những gương mặt công dân toàn cầu Việt Nam gen Z (Đinh Văn Năm, Nguyễn Phương, Đồng Ngọc Hà, Vũ Phương Thanh).
+ Biểu cảm: Bày tỏ sự cảm mến, lòng tự hào, thái độ ngợi ca khi viết về những công dân toàn cầu là người Việt trẻ.
- Tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản:
+ Nghị luận giúp bày tỏ sự nhìn nhận, nhận xét, đánh giá về vấn đề công dân toàn cầu của Việt Nam.
+ Thuyết minh góp phần cung cấp hiểu biết về Công dân toàn cầu, Ngày Công dân Toàn cầu; giới thiệu những minh chứng tiêu biểu cho vấn đề đang được bàn luận (công dân toàn cầu gen Z Việt Nam).
+ Biểu cảm bộc lộc cảm xúc của người viết về đối tượng được bàn luận.
+ Sự kết hợp giữa các phương thức biểu đạt góp phần làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn; tăng tính thuyết phục cho lập luận.
Câu 5 [823018]: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: nghị luận.
Câu 6 [823019]: Đoạn trích kết hợp các thao tác lập luận nào?
Đoạn trích kết hợp các thao tác lập luận: giải thích, bình luận, chứng minh.
(- Giải thích: Có câu “Hộ chiếu xanh đi quanh thế giới” hiểu theo nghĩa rộng, công dân toàn cầu có thể được học tập, sống và làm việc tại bất cứ quốc gia nào.; các bạn trẻ “thế hệ Z” (thế hệ đầu tiên lớn lên với sự tiếp cận internet, cùng các thiết bị số và điện tử)
- Bình luận. Chẳng hạn:
+ Mấy năm nay chúng ta thường nghe ... “lấy rổ hứng nước mưa” như vậy.
+ Họ lặng lẽ làm việc, thân thiện và hòa nhập ... tri thức đồ sộ ấy.
+ Hạnh phúc của mỗi công dân ... sẽ gặp nhân loại.

- Chứng minh: Chúng ta gặp ở đây những công dân toàn cầu tiêu biểu ... giải quốc tế Swiss Ultra.)
Câu 7 [823022]: Chỉ ra hệ thống luận đề, luận điểm, lí lẽ, bằng chứng, ý kiến trong đoạn trích.
- Luận đề: Công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam.
- Luận điểm:
+ Luận điểm 1: Công dân toàn cầu
• Lí lẽ:
▪ Cụm từ Công dân toàn cầu (Global Citizen) có từ khi thế giới chạm vào cánh cửa công nghiệp hoá. (giải thích cụm từ Công dân toàn cầu có từ khi nào).
▪ Có câu “Hộ chiếu xanh đi quanh thế giới” hiểu theo nghĩa rộng, công dân toàn cầu có thể được học tập, sống và làm việc tại bất cứ quốc gia nào. (giải thích sơ lược về khái niệm công dân toàn cầu).

• Bằng chứng: Trong những năm đầu thế kỉ 21, đã có một ngày dành riêng cho những công dân này, có tên là Ngày Công dân Toàn cầu, ngày 20/3 hằng năm. (Minh chứng cho sự đề cao các công dân toàn cầu trên thế giới).
+ Luận điểm 2: Công dân toàn cầu “thế hệ Z” của Việt Nam
• Lí lẽ: các bạn trẻ “thế hệ Z” (thế hệ đầu tiên lớn lên với sự tiếp cận internet, cùng các thiết bị số và điện tử) (giải thích cụm từ “thế hệ Z”).
• Ý kiến:
▪ Phải đến khi tên tuổi những sinh viên trẻ của Việt Nam được xướng lên trong các buổi lễ vinh danh những người nổi tiếng thế giới thì mới có thể thấy rõ một điều: Con người Việt Nam hôm nay đã thật sự sánh vai cùng các cường quốc năm châu.
▪ Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì. Sống say mê, hạnh phúc, mong muốn được chia sẻ, đừng bằng lòng với cái đã có, đừng làm gì vội vàng mà không có sự chuẩn bị, giống như vội “lấy rổ hứng nước mưa” vậy.

• Bằng chứng:
▪ Ở họ hội đủ các yếu tố: Thành thạo ngoại ngữ; có kiến thức, kĩ năng và thái độ làm việc tích cực; hiểu biết văn hoá nước sở tại; sức khỏe tốt.
▪ Những điều này các bạn trẻ Việt Nam được vinh danh ... tại giải quốc tế Swiss Ultra.
▪ Còn rất nhiều bạn trẻ, những người không hoặc chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài; còn rất nhiều người đang công tác ở các lĩnh vực khác nhau, có suy nghĩ và tầm nhìn của những công dân toàn cầu.

+ Luận điểm 3: Hạnh phúc của mỗi công dân dệt nên hạnh phúc của toàn nhân loại
• Ý kiến:
▪ Hạnh phúc của mỗi công dân nói chung, các bạn trẻ nói riêng hôm nay chính là cùng sống trong một mái nhà chung, cùng hướng tới việc xây dựng cho ngôi nhà ấy thật hạnh phúc.
▪ Và đi đến tận cùng dân tộc thì sẽ gặp nhân loại.

• Lí lẽ: Bản thân phải tự do, hạnh phúc để đem lại tự do, hạnh phúc cho nhiều người, cho dân tộc.
Câu 8 [823023]: Chỉ ra một câu khẳng định và một câu phủ định trong đoạn trích.
Thí sinh chỉ ra một câu khẳng định và một câu phủ định trong đoạn trích:
- Câu khẳng định:
+ Thời kinh tế số, xã hội số cần có những công dân toàn cầu là một lẽ đương nhiên.
+ Phương là sinh viên quốc tế chuyên ngành nghiên cứu sinh học và môi trường với niềm đam mê bảo tồn sinh thái.
+ Họ lặng lẽ làm việc, thân thiện và hòa nhập, năng động và sáng tạo, thích khám phá và trải nghiệm.
+ ...

- Câu phủ định:
+ Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì.
+ Xã hội học tập ấy không giống như một ngôi nhà cao tầng, bên trong chứa những giá sách đầy ắp sách vở.
Câu 9 [823025]: Theo đoạn trích, cụm từ Công dân toàn cầu (Global Citizen) có từ khi nào?
Theo đoạn trích, cụm từ Công dân toàn cầu (Global Citizen) có từ khi thế giới chạm vào cánh cửa công nghiệp hoá.
Câu 10 [823028]: Phân tích sự phù hợp giữa lí lẽ và bằng chứng; giữa lí lẽ với luận điểm; giữa luận điểm và luận đề trong đoạn trích.
- Lựa chọn một minh chứng (xem lại và tham khảo Câu 7) để chứng minh sự phù hợp giữa lí lẽ và bằng chứng; giữa lí lẽ với luận điểm; giữa luận điểm và luận đề trong văn bản. Chẳng hạn:
+ Luận đề: Công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam.
+ Luận điểm 2: Công dân toàn cầu “thế hệ Z” của Việt Nam
• Lí lẽ: các bạn trẻ “thế hệ Z” (thế hệ đầu tiên lớn lên với sự tiếp cận internet, cùng các thiết bị số và điện tử) (giải thích cụm từ “thế hệ Z”).
• Ý kiến:
▪ Phải đến khi tên tuổi những sinh viên trẻ của Việt Nam được xướng lên trong các buổi lễ vinh danh những người nổi tiếng thế giới thì mới có thể thấy rõ một điều: Con người Việt Nam hôm nay đã thật sự sánh vai cùng các cường quốc năm châu.
▪ Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì. Sống say mê, hạnh phúc, mong muốn được chia sẻ, đừng bằng lòng với cái đã có, đừng làm gì vội vàng mà không có sự chuẩn bị, giống như vội “lấy rổ hứng nước mưa” vậy.

• Bằng chứng:
▪ Ở họ hội đủ các yếu tố: Thành thạo ngoại ngữ; có kiến thức, kĩ năng và thái độ làm việc tích cực; hiểu biết văn hoá nước sở tại; sức khỏe tốt.
▪ Những điều này các bạn trẻ Việt Nam được vinh danh ... tại giải quốc tế Swiss Ultra.
▪ Còn rất nhiều bạn trẻ, những người không hoặc chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài; còn rất nhiều người đang công tác ở các lĩnh vực khác nhau, có suy nghĩ và tầm nhìn của những công dân toàn cầu.

- Tác dụng: tạo nên tính chặt chẽ, lô gích, thuyết phục cho lập luận; thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá của người viết đối với những công dân toàn cầu gen Z Việt Nam và những người trẻ chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài nhưng mang những phẩm chất của công dân toàn cầu.
Câu 11 [823029]: Chỉ ra một câu trong văn bản thể hiện ý kiến chủ quan của người viết.
Thí sinh chỉ ra một câu trong văn bản thể hiện ý kiến chủ quan của người viết. Chẳng hạn:
- Họ lặng lẽ làm việc, thân thiện và hòa nhập, năng động và sáng tạo, thích khám phá và trải nghiệm. Họ góp phần thúc đẩy một xã hội học tập suốt đời.
- Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì.
- Và đi đến tận cùng dân tộc thì sẽ gặp nhân loại.
- ...
Câu 12 [823030]: Chọn và nêu tác dụng của một bằng chứng khách quan và một ý kiến đánh giá chủ quan (nếu có) trong đoạn trích.
Thí sinh lựa chọn và nêu tác dụng của một bằng chứng khách quan và một ý kiến đánh giá chủ quan (nếu có) trong đoạn trích. Chẳng hạn:
- Bằng chứng khách quan: Đinh Văn Năm, 32 tuổi, chàng trai H’Rê ở xã Long Hiệp, huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Sau nhiều năm làm việc ở nước ngoài, Năm trở về nước cùng tham gia xây dựng trung tâm phát triển phần mềm, với công việc chính là hợp tác cùng “đối tác bí mật” từ Nhật Bản.
⟶ Tác dụng: Minh chứng tiểu biểu cho những công dân toàn cầu tiêu biểu được bạn bè quốc tế vinh danh.
- Ý kiến chủ quan: Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì.
⟶ Tác dụng: Thể hiện nhận thức về sự khó khăn trong việc trở thành một công dân toàn cầu (Thành thạo ngoại ngữ; có kiến thức, kĩ năng và thái độ làm việc tích cực; hiểu biết văn hoá nước sở tại; sức khỏe tốt.); ngợi ca, cảm phục, ngưỡng mộ những người Việt trẻ đã phấn đấu để trở thành công dân toàn cầu.
Câu 13 [823031]: Chọn và phân tích tác dụng của một thao tác lập luận giải thích/ chứng minh/ phân tích/ bình luận/ so sánh/ bác bỏ có trong văn bản.
Thí sinh chọn và phân tích tác dụng của một thao tác lập luận giải thích/ chứng minh/ phân tích/ bình luận/ so sánh/ bác bỏ có trong văn bản. Chẳng hạn:
- Thao tác lập luận chứng minh: Chúng ta gặp ở đây những công dân toàn cầu tiêu biểu được bạn bè quốc tế vinh danh: Đinh Văn Năm, 32 tuổi, chàng trai H’Rê ở xã Long Hiệp, huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Sau nhiều năm làm việc ở nước ngoài, Năm trở về nước cùng tham gia xây dựng trung tâm phát triển phần mềm, với công việc chính là hợp tác cùng “đối tác bí mật” từ Nhật Bản. Chúng ta gặp Nguyễn Phương - nữ du học sinh Việt tại Đại học Macalester, Mỹ, nhận giải thưởng “Sinh viên toàn cầu” năm 2020 (Global Citizenship Student Awards 2020). Phương là sinh viên quốc tế chuyên ngành nghiên cứu sinh học và môi trường với niềm đam mê bảo tồn sinh thái. Gần đây nhất, Giải thưởng Sinh viên Toàn cầu năm 2021, Top 50 sinh viên đã được chọn ra từ 3.500 ứng cử viên đến từ 94 quốc gia, bạn Đồng Ngọc Hà, sinh năm 2002, quê Nam Định, là sinh viên Việt Nam đã được vinh danh. Từ niềm yêu thích sinh học, Hà đã thành lập các dự án, diễn đàn để chia sẻ kiến thức môn học đến với sinh viên, học sinh cả nước. Cũng có thể nhắc đến Vũ Phương Thanh, nữ vận động viên Việt Nam đầu tiên vô địch ba môn phối hợp cự li siêu bền: bơi, đạp xe và chạy bộ, tại giải quốc tế Swiss Ultra.
- Tác dụng của thao tác lập luận chứng minh:
+ Đưa ra những bằng chứng xác đáng để minh chứng cho những công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam; từ đó tăng tính thuyết phục cho lập luận.
+ Bộc lộ lòng yêu mến, cảm phục, niềm tự hào về những công dân toàn cầu Việt Nam “thế hệ Z”.
Câu 14 [823036]: Phân tích tác dụng của sự kết hợp các thao tác lập luận trong văn bản.
- Đoạn trích kết hợp các thao tác lập luận: giải thích, bình luận, chứng minh (xem lại Câu 6).
- Tác dụng của sự kết hợp các thao tác lập luận trong văn bản:
+ Tạo nên một hệ thống lập luận hợp lí, thuyết phục về vấn đề nghị luận (công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam).
+ Thể hiện một sự hiểu biết phong phú, sâu sắc đối với vấn đề nghị luận; góp phần thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết về vấn đề bàn luận: yêu mến, cảm phục, tự hào về những người Việt trẻ làm rạng danh dân tộc.
Câu 15 [823037]: Chỉ ra tính thuyết phục của văn bản.
Tính thuyết phục của văn bản được thể hiện qua sự kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ, ý kiến và dẫn chứng (bằng chứng khách quan) tác giả sử dụng để minh chứng cho vấn đề nghị luận (xem lại Câu 7).
Câu 16 [823038]: Từ “máy chủ” (in đậm) trong đoạn trích có ý nghĩa gì?
Từ “máy chủ” (in đậm) trong đoạn trích chỉ con người có phẩm cách công dân toàn cầu (thân thiện, hoà nhập, năng động, sáng tạo, thích khám phá, trải nghiệm, góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội học tập suốt đời,...) - những người sẽ chịu trách nhiệm vận hành để phát huy tối đa khối tri thức đồ sộ của nhân loại.
Câu 17 [823040]: Chọn và nêu tác dụng của một câu khẳng định và một câu phủ định trong văn bản.
Thí sinh chọn và nêu tác dụng của một câu khẳng định và một câu phủ định trong văn bản. Chẳng hạn:
- Câu khẳng định: Thời kinh tế số, xã hội số cần có những công dân toàn cầu là một lẽ đương nhiên.
⟶ Tác dụng: Khẳng định sự cần thiết của lực lượng công dân toàn cầu trong xã hội hiện đại; khẳng định vai trò, tầm quan trọng của công dân toàn cầu trong xã hội hiện đại.
- Câu phủ định: Trở thành một công dân toàn cầu đích thực thật không dễ dàng gì.
⟶ Tác dụng: Thể hiện sự nhìn nhận, đánh giá của người viết về những đòi hỏi rất cao của một công dân toàn cầu; đồng thời bộc lộ sự cảm phục, ngưỡng mộ những người đã nỗ lực để trở thành công dân toàn cầu.
Câu 18 [823041]: Chỉ ra thái độ, quan điểm của người viết được thể hiện trong đoạn văn dưới đây:
Còn rất nhiều bạn trẻ, những người không hoặc chưa có điều kiện học tập ở nước ngoài; còn rất nhiều người đang công tác ở các lĩnh vực khác nhau, có suy nghĩ và tầm nhìn của những công dân toàn cầu. Họ lặng lẽ làm việc, thân thiện và hòa nhập, năng động và sáng tạo, thích khám phá và trải nghiệm. Họ góp phần thúc đẩy một xã hội học tập suốt đời.
Đoạn văn thể hiện sự thấu hiểu, sẻ chia và thái độ trân trọng, tôn trọng, ngợi ca dành cho những người Việt trẻ có đầy đủ phẩm chất của một công dân toàn cầu song do họ chưa/ không có điều kiện học tập ở nước ngoài.
Câu 19 [823042]: Vấn đề được nêu trong văn bản có ý nghĩa gì trong xã hội hiện đại?
Vấn đề được nêu trong văn bản (công dân toàn cầu “thế hệ Z” Việt Nam) không chỉ gắn liền với sự biểu dương ngợi ca những công dân toàn cầu là những người Việt trẻ mà còn có ý nghĩa khích lệ, động viên thế hệ trẻ Việt Nam hãy tích cực trau dồi, rèn luyện để trở thành công dân toàn cầu, từ đó có nhiều đóng góp cho dân tộc và nhân loại.