Đọc văn bản:
Tôi của cát của gió Lào khắc nghiệt
Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng
Vừa lớn khôn tôi đã biết đào hầm
Dưới bom đạn gió Lào vẫn thổi
Và trên cát lại thêm cồn cát mới
Cỏ mặt trời lăn như bánh xe
Cuộc đời tôi có cát chở che
Khi đánh giặc cát lại làm công sự
Máu đồng đội và máu tôi đã đổ
Trên cát này mà gió quạt vừa se
Cây tôi trồng chưa đủ bóng che
Bom giặc cắt lá cành tơi tả
Củ khoai ở đây nhỏ hơn củ khoai cánh đồng màu mỡ
Trái mãng cầu rám vỏ - gió đi qua
Đọng nắng thôi, cát chẳng đọng mưa
Bàn chân lún, bàn chân thêm bỏng rát!
Giữa gió cát, giữa những ngày ác liệt
Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh
Một rừng cây trĩu quả trên cành
Tôi vun gốc và tay tôi sẽ hái
Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại
Ánh ngói hồng những gương mặt mai sau
Em mới về em chưa thấy gì đâu
Chỉ có cát và gió Lào quạt lửa
Ngọn gió bỏng khi đi thành nỗi nhớ
Cát khô cằn ở mãi hoá yêu thương
Dẫu đôi khi tôi chẳng bằng lòng
Với cái cát làm bàn chân rát bỏng
Với cái gió làm chín lừ da mặt
Mảnh đất cằn khoai sắn ít sinh sôi
Tôi sẵn lòng đem hiến cả đời tôi
Cho cát trắng và gió Lào quạt lửa.
GIÓ LÀO CÁT TRẮNG
(Xuân Quỳnh)
Ngọn gió Lào cát trắng của đời tôiTôi của cát của gió Lào khắc nghiệt
Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng
Vừa lớn khôn tôi đã biết đào hầm
Dưới bom đạn gió Lào vẫn thổi
Và trên cát lại thêm cồn cát mới
Cỏ mặt trời lăn như bánh xe
Cuộc đời tôi có cát chở che
Khi đánh giặc cát lại làm công sự
Máu đồng đội và máu tôi đã đổ
Trên cát này mà gió quạt vừa se
Cây tôi trồng chưa đủ bóng che
Bom giặc cắt lá cành tơi tả
Củ khoai ở đây nhỏ hơn củ khoai cánh đồng màu mỡ
Trái mãng cầu rám vỏ - gió đi qua
Đọng nắng thôi, cát chẳng đọng mưa
Bàn chân lún, bàn chân thêm bỏng rát!
Giữa gió cát, giữa những ngày ác liệt
Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh
Một rừng cây trĩu quả trên cành
Tôi vun gốc và tay tôi sẽ hái
Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại
Ánh ngói hồng những gương mặt mai sau
Em mới về em chưa thấy gì đâu
Chỉ có cát và gió Lào quạt lửa
Ngọn gió bỏng khi đi thành nỗi nhớ
Cát khô cằn ở mãi hoá yêu thương
Dẫu đôi khi tôi chẳng bằng lòng
Với cái cát làm bàn chân rát bỏng
Với cái gió làm chín lừ da mặt
Mảnh đất cằn khoai sắn ít sinh sôi
Tôi sẵn lòng đem hiến cả đời tôi
Cho cát trắng và gió Lào quạt lửa.
1969
(Theo Xuân Quỳnh thơ và đời, NXB Văn hoá, 1993)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [827024]: Nêu đề tài của văn bản.
Đề tài của văn bản: quê hương đất nước.
Câu 2 [827026]: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Phương thức biểu đạt chính của văn bản: biểu cảm.
Câu 3 [827028]: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?
Nhân vật trữ tình trong bài thơ: “tôi”.
Câu 4 [827029]: Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Bài thơ được viết theo thể thơ tám chữ.
Câu 5 [827030]: Tìm các chi tiết gợi tả sự khắc nghiệt của thời tiết trong đoạn thơ sau:
Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng
Vừa lớn khôn tôi đã biết đào hầm
Dưới bom đạn gió Lào vẫn thổi
Và trên cát lại thêm cồn cát mới
Cỏ mặt trời lăn như bánh xe
Trong gió nóng những trưa hè ngột ngạt
Mẹ ru tôi hạt cát sạn hàm răng
Vừa lớn khôn tôi đã biết đào hầm
Dưới bom đạn gió Lào vẫn thổi
Và trên cát lại thêm cồn cát mới
Cỏ mặt trời lăn như bánh xe
Các chi tiết gợi tả sự khắc nghiệt của thời tiết trong đoạn thơ: gió nóng, trưa hè ngột ngạt, cát sạn hàm răng, gió Lào vẫn thổi, trên cát lại thêm cồn cát.
Câu 6 [827031]: Chỉ ra mạch cảm xúc của văn bản.
Mạch cảm xúc của văn bản:
- Bắt đầu từ tình yêu dành cho dải đất miền Trung quanh năm gió Lào cát trắng (hai dòng đầu).
- Tiếp nối bằng tình cảm gắn bó giữa “tôi” và quê hương miền Trung từ thuở bé thơ cho đến khi khôn lớn, đi qua những năm tháng bom đạn giày xéo quê hương và khao khát về một cuộc sống tươi đẹp của tương lai (đoạn thơ thứ hai).
- Khát vọng dâng hiến cuộc đời cho mảnh đất quê hương, dẫu mảnh đất quê hương có khô cằn, sỏi đá, khắc nghiệt nhường nào (đoạn thơ cuối).
- Bắt đầu từ tình yêu dành cho dải đất miền Trung quanh năm gió Lào cát trắng (hai dòng đầu).
- Tiếp nối bằng tình cảm gắn bó giữa “tôi” và quê hương miền Trung từ thuở bé thơ cho đến khi khôn lớn, đi qua những năm tháng bom đạn giày xéo quê hương và khao khát về một cuộc sống tươi đẹp của tương lai (đoạn thơ thứ hai).
- Khát vọng dâng hiến cuộc đời cho mảnh đất quê hương, dẫu mảnh đất quê hương có khô cằn, sỏi đá, khắc nghiệt nhường nào (đoạn thơ cuối).
Câu 7 [827033]: Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.
Cảm hứng chủ đạo của văn bản: tình cảm gắn bó sâu nặng với miền Trung gió Lào cát trắng.
Câu 8 [827034]: Nêu tác dụng của phép điệp vòng tròn được sử dụng trong hai dòng thơ sau:
Ngọn gió Lào cát trắng của đời tôi
Tôi của cát của gió Lào khắc nghiệt
Ngọn gió Lào cát trắng của đời tôi
Tôi của cát của gió Lào khắc nghiệt
Tác dụng của phép điệp vòng tròn:
- Tạo nên sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
- Nhấn mạnh tình cảm yêu thương, gắn bó của “tôi” và mảnh đất của gió Lào, cát trắng.
- Tạo nên sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
- Nhấn mạnh tình cảm yêu thương, gắn bó của “tôi” và mảnh đất của gió Lào, cát trắng.
Câu 9 [827035]: Những dòng thơ sau giúp anh/chị hiểu gì về nghĩa tình của “tôi” và “cát”?
Cuộc đời tôi có cát chở che
Khi đánh giặc cát lại làm công sự
Máu đồng đội và máu tôi đã đổ
Trên cát này mà gió quạt vừa se
Cuộc đời tôi có cát chở che
Khi đánh giặc cát lại làm công sự
Máu đồng đội và máu tôi đã đổ
Trên cát này mà gió quạt vừa se
Đoạn thơ tô đậm tình cảm gắn bó khăng khít giữa “tôi” và “cát”: Những năm tháng chiến tranh “cát” đã chở che, nuôi giấu “tôi” trong các công sự. Trở lại, “tôi” và đồng đội đã không tiếc xương máu để bảo vệ miền cát trắng quê hương.
Câu 10 [827036]: Những dòng thơ sau khắc hoạ vẻ đẹp nào của hình tượng nhân vật trữ tình?
Giữa gió cát, giữa những ngày ác liệt
Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh
Một rừng cây trĩu quả trên cành
Tôi vun gốc và tay tôi sẽ hái
Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại
Ánh ngói hồng những gương mặt mai sau
Giữa gió cát, giữa những ngày ác liệt
Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh
Một rừng cây trĩu quả trên cành
Tôi vun gốc và tay tôi sẽ hái
Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại
Ánh ngói hồng những gương mặt mai sau
Những dòng thơ trên khắc hoạ tinh thần lạc quan, khát vọng về một tương lai tươi đẹp của quê hương (một màu xanh, rừng cây trĩu quả, những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi) cùng tình yêu sâu nặng (Tôi nghĩ về tha thiết một màu xanh, Nhà của tôi, tôi sẽ về dựng lại) trong nhân vật trữ tình (“tôi”) dành cho quê hương.
Câu 11 [827038]: Nêu chủ đề của văn bản.
Chủ đề của bài thơ: tình yêu quê hương đất nước bất chấp những gian khổ, hi sinh trên miền đất khắc nghiệt.
Câu 12 [827040]: Anh/Chị nhận được thông điệp nào từ bài thơ?
Từ bài thơ, thí sinh có thể chỉ ra thông điệp: Tình yêu quê hương đất nước là cội nguồn sức mạnh nâng đỡ con người vượt qua mọi khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
Câu 13 [827042]: Từ hoàn cảnh ra đời của văn bản, hãy lí giải thông điệp của văn bản.
Bài thơ được viết năm 1969 - thời điểm ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ - tại dải đất miền Trung quanh năm gió Lào cát trắng. Xuân Quỳnh viết bài thơ trong những năm tháng gắn bó với nhân dân Vĩnh Linh những năm khói lửa. Bài thơ trước hết là tiếng lòng của chính nhà thơ, sau đó là tiếng lòng của đồng bào miền Trung trong những năm mưa bom bão đạn. Chính tình yêu dải đất miền Trung đã nâng đỡ Xuân Quỳnh đi qua những năm tháng khó khăn, gian khổ ấy, cũng như đã nâng đỡ nhân dân miền Trung đi qua chiến tranh và gắn bó với quê hương muôn đời.