Đọc đoạn trích:
“II - TẮT LỬA
Anh cùng em sang bên kia cầu
Nơi có những miền quê yên ả
Nơi tắt lửa đêm đêm khiến đất trời rộng quá
Không nhìn thấy gì đâu
Bóng tối che rồi
Cây trúc làm duyên phải nhờ gió thổi
Cô gái làm duyên phải dùng giọng nói
Bông hoa làm duyên phải luỵ hương bay...
Bóng tối phủ dày
Che mắt địch
Nơi tắt lửa là nơi vang rền xe xích
Kéo pháo lên trận địa đồng cao
Tiếng khẩu đội trưởng ở đâu
Đấy là đuôi khẩu pháo
Tiếng anh đo xa điểm đều
Vang ở đâu, đấy là giữa điểm đồ
Nơi tắt lửa là nơi in vết bánh ôtô,
Những đoàn xe đi như không bao giờ hết,
chiếc sau nối chiếc trước ì ầm
Như đàn con trẻ chơi u chơi âm
Đứa này nối hơi đứa khác.
Nơi tắt lửa là nơi dài tiếng hát
Đoàn thanh niên xung phong phá đá sửa đường;
Dẫu hố bom kề bên còn bay mùi khét
Tóc lá sả đâu đó vẫn bay hương
Đêm tắt lửa trên đường
Khi nghe gần xa tiếng bước chân rậm rịch
Là tiếng những đoàn quân xung kích
Đi qua. Từ trong hốc mắt quầng đen bóng tối tràn ra
Từ dưới đáy hố bom sâu hun hút
Bóng tối dâng đầy toả ngợp bao la,
Thành những màn đen che những bào thai chiến dịch
Bóng đêm ở Việt Nam
Là khoảng tối giữa hai màn kịch
Chứa bao điều thay đổi lớn lao,
Bóng đêm che rồi không nhìn thấy gì đâu
Cứ đi, cứ đi nghe lắm âm thanh mới lạ.”
“II - TẮT LỬA
Anh cùng em sang bên kia cầu
Nơi có những miền quê yên ả
Nơi tắt lửa đêm đêm khiến đất trời rộng quá
Không nhìn thấy gì đâu
Bóng tối che rồi
Cây trúc làm duyên phải nhờ gió thổi
Cô gái làm duyên phải dùng giọng nói
Bông hoa làm duyên phải luỵ hương bay...
Bóng tối phủ dày
Che mắt địch
Nơi tắt lửa là nơi vang rền xe xích
Kéo pháo lên trận địa đồng cao
Tiếng khẩu đội trưởng ở đâu
Đấy là đuôi khẩu pháo
Tiếng anh đo xa điểm đều
Vang ở đâu, đấy là giữa điểm đồ
Nơi tắt lửa là nơi in vết bánh ôtô,
Những đoàn xe đi như không bao giờ hết,
chiếc sau nối chiếc trước ì ầm
Như đàn con trẻ chơi u chơi âm
Đứa này nối hơi đứa khác.
Nơi tắt lửa là nơi dài tiếng hát
Đoàn thanh niên xung phong phá đá sửa đường;
Dẫu hố bom kề bên còn bay mùi khét
Tóc lá sả đâu đó vẫn bay hương
Đêm tắt lửa trên đường
Khi nghe gần xa tiếng bước chân rậm rịch
Là tiếng những đoàn quân xung kích
Đi qua. Từ trong hốc mắt quầng đen bóng tối tràn ra
Từ dưới đáy hố bom sâu hun hút
Bóng tối dâng đầy toả ngợp bao la,
Thành những màn đen che những bào thai chiến dịch
Bóng đêm ở Việt Nam
Là khoảng tối giữa hai màn kịch
Chứa bao điều thay đổi lớn lao,
Bóng đêm che rồi không nhìn thấy gì đâu
Cứ đi, cứ đi nghe lắm âm thanh mới lạ.”
(Trích Lửa đèn - Phạm Tiến Duật, theo van.vn)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [827084]: Xác định đề tài của đoạn trích.
Đề tài của đoạn trích: chiến tranh.
Câu 2 [827085]: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là gì?
Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm.
Câu 3 [827087]: Nhân vật trữ tình trong đoạn trích là ai?
Nhân vật trữ tình trong đoạn trích: “anh”.
Câu 4 [827088]: Đoạn thơ được viết theo thể thơ nào?
Đoạn thơ được viết theo thể thơ tự do.
Câu 5 [827090]: Đoạn thơ được chia thành mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần.
Đoạn thơ được chia thành hai phần:
- Phần thứ nhất (từ đầu đến phải lụy hương bay): Khái quát khung cảnh đời sống của chiến trường miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
- Phần thứ hai (còn lại): Khung cảnh chiến đấu của quân và dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
- Phần thứ nhất (từ đầu đến phải lụy hương bay): Khái quát khung cảnh đời sống của chiến trường miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
- Phần thứ hai (còn lại): Khung cảnh chiến đấu của quân và dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Câu 6 [827093]: Tìm các chi tiết khắc hoạ bối cảnh bên kia cầu trong đoạn thơ sau:
Anh cùng em sang bên kia cầu
Nơi có những miền quê yên ả
Nơi tắt lửa đêm đêm khiến đất trời rộng quá
Không nhìn thấy gì đâu
Bóng tối che rồi
Anh cùng em sang bên kia cầu
Nơi có những miền quê yên ả
Nơi tắt lửa đêm đêm khiến đất trời rộng quá
Không nhìn thấy gì đâu
Bóng tối che rồi
Các chi tiết khắc hoạ bối cảnh bên kia cầu trong đoạn thơ:
- Không gian: bên kia cầu, những miền quê yên ả, nơi tắt lửa đêm đêm, đất trời rộng quá.
- Thời gian: đêm đêm.
- Không gian: bên kia cầu, những miền quê yên ả, nơi tắt lửa đêm đêm, đất trời rộng quá.
- Thời gian: đêm đêm.
Câu 7 [827094]: Tìm các chi tiết miêu tả các âm thanh trong đêm tối.
Các chi tiết miêu tả âm thanh trong đêm tối: vang rền xe xích, tiếng khẩu đội trưởng, tiếng anh đo xa điểm đều, tiếng xe nối nhau ì ầm, tiếng hát, tiếng bước chân rậm rịch, tiếng những đoàn quân xung kích.
Câu 8 [827096]: Phân tích tác dụng của (các) biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ sau:
Cây trúc làm duyên phải nhờ gió thổi
Cô gái làm duyên phải dùng giọng nói
Bông hoa làm duyên phải luỵ hương bay...
Cây trúc làm duyên phải nhờ gió thổi
Cô gái làm duyên phải dùng giọng nói
Bông hoa làm duyên phải luỵ hương bay...
- Các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ gồm liệt kê (cây trúc, cô gái, bông hoa), nhân hoá (cây trúc làm duyên, bông hoa làm duyên), phép điệp (điệp cấu trúc ... làm duyên phải...; điệp ngữ làm duyên).
- Tác dụng: Các biện pháp tu từ đều làm cho lời thơ trở nên sinh động, hấp dẫn, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
+ Liệt kê: gọi tên các hình ảnh thuộc về thiên nhiên, con người.
+ Nhân hoá:
• Khiến thiên nhiên không vô tri vô giác mà có đời sống như con người.
• Gợi vẻ đẹp nên thơ, trữ tình của khung cảnh thiên nhiên, ngay cả trong bom đạn chiến tranh.
+ Phép điệp: mang lại sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
• Phép điệp cấu trúc (... làm duyên phải...):
o Phản chiếu hiện thực đời sống trong chiến tranh: Chiến tranh khiến cho sự sống của thiên nhiên và con người bị tác động, sự sống ấy buộc phải hiện diện gián tiếp qua một đối tượng khác (cây trúc phải nhờ gió thổi), qua kênh thính giác (âm thanh: cô gái phải dùng giọng nói) và khứu giác (mùi hương: bông hoa phải luỵ hương bay).
o Tô đậm sự hiện diện, sự sống, sức sống bền bỉ, diệu kì của thiên nhiên và con người, bất chấp mưa bom bão đạn.
• Điệp ngữ làm duyên: khắc hoạ vẻ đẹp duyên dáng, tình tứ của thiên nhiên cây cỏ và con người trong chiến tranh; từ đó khắc sâu ấn tượng về vẻ đẹp lãng mạn của cuộc kháng chiến chống Mĩ (- một trong những đặc điểm nổi bật của văn học Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975).
- Tác dụng: Các biện pháp tu từ đều làm cho lời thơ trở nên sinh động, hấp dẫn, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
+ Liệt kê: gọi tên các hình ảnh thuộc về thiên nhiên, con người.
+ Nhân hoá:
• Khiến thiên nhiên không vô tri vô giác mà có đời sống như con người.
• Gợi vẻ đẹp nên thơ, trữ tình của khung cảnh thiên nhiên, ngay cả trong bom đạn chiến tranh.
+ Phép điệp: mang lại sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
• Phép điệp cấu trúc (... làm duyên phải...):
o Phản chiếu hiện thực đời sống trong chiến tranh: Chiến tranh khiến cho sự sống của thiên nhiên và con người bị tác động, sự sống ấy buộc phải hiện diện gián tiếp qua một đối tượng khác (cây trúc phải nhờ gió thổi), qua kênh thính giác (âm thanh: cô gái phải dùng giọng nói) và khứu giác (mùi hương: bông hoa phải luỵ hương bay).
o Tô đậm sự hiện diện, sự sống, sức sống bền bỉ, diệu kì của thiên nhiên và con người, bất chấp mưa bom bão đạn.
• Điệp ngữ làm duyên: khắc hoạ vẻ đẹp duyên dáng, tình tứ của thiên nhiên cây cỏ và con người trong chiến tranh; từ đó khắc sâu ấn tượng về vẻ đẹp lãng mạn của cuộc kháng chiến chống Mĩ (- một trong những đặc điểm nổi bật của văn học Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975).
Câu 9 [827100]: Cảm nhận của anh/chị về khung cảnh được khắc hoạ tả trong đoạn thơ dưới đây (Trình bày trong khoảng 5 - 7 dòng):
Nơi tắt lửa là nơi vang rền xe xích
Kéo pháo lên trận địa đồng cao
Tiếng khẩu đội trưởng ở đâu
Đấy là đuôi khẩu pháo
Tiếng anh đo xa điểm đều
Vang ở đâu, đấy là giữa điểm đồ
Nơi tắt lửa là nơi in vết bánh ôtô,
Những đoàn xe đi như không bao giờ hết,
chiếc sau nối chiếc trước ì ầm
Như đàn con trẻ chơi u chơi âm
Đứa này nối hơi đứa khác.
Nơi tắt lửa là nơi vang rền xe xích
Kéo pháo lên trận địa đồng cao
Tiếng khẩu đội trưởng ở đâu
Đấy là đuôi khẩu pháo
Tiếng anh đo xa điểm đều
Vang ở đâu, đấy là giữa điểm đồ
Nơi tắt lửa là nơi in vết bánh ôtô,
Những đoàn xe đi như không bao giờ hết,
chiếc sau nối chiếc trước ì ầm
Như đàn con trẻ chơi u chơi âm
Đứa này nối hơi đứa khác.
Khung cảnh được khắc hoạ trong đoạn thơ là khung cảnh đoàn quân ra trận qua các chi tiết gợi tả hình ảnh (khẩu đội trưởng, anh đo xa, xe xích, pháo, đuôi khẩu pháo, điểm đồ, vết bánh ô tô, những đoàn xe đi, chiếc sau nối chiếc trước), âm thanh (tiếng xe xích vang rền, tiếng khẩu đội trưởng, tiếng anh đo xa).
Phép liệt kê tái dựng một khung cảnh ra trận âm thầm trong đêm mà rộn ràng, náo nức và rất nhịp nhàng giữa các vị trí trong các đơn vị. Phép so sánh những đoàn xe đi như đàn trẻ con chơi u chơi âm mang đến người đọc cảm nhận khá rõ rệt về tư thế, tâm thế hình ảnh đoàn xe ra trận. Từng đàn xe nối đuôi nhau thành hàng dài, chuyển bánh lặng lẽ, rầm rì trong đêm. Họ ra trận mà tâm thế tươi vui như đang trong một trò chơi thuở nhỏ. Theo đó, khung cảnh đoàn quân ra trận hiện lên chân thực, tươi tắn, thấm đượm tinh thần lạc quan.
Phép liệt kê tái dựng một khung cảnh ra trận âm thầm trong đêm mà rộn ràng, náo nức và rất nhịp nhàng giữa các vị trí trong các đơn vị. Phép so sánh những đoàn xe đi như đàn trẻ con chơi u chơi âm mang đến người đọc cảm nhận khá rõ rệt về tư thế, tâm thế hình ảnh đoàn xe ra trận. Từng đàn xe nối đuôi nhau thành hàng dài, chuyển bánh lặng lẽ, rầm rì trong đêm. Họ ra trận mà tâm thế tươi vui như đang trong một trò chơi thuở nhỏ. Theo đó, khung cảnh đoàn quân ra trận hiện lên chân thực, tươi tắn, thấm đượm tinh thần lạc quan.
Câu 10 [827101]: Nêu tác dụng của phép đối trong hai dòng thơ sau:
Dẫu hố bom kề bên còn bay mùi khét
Tóc lá sả đâu đó vẫn bay hương
Dẫu hố bom kề bên còn bay mùi khét
Tóc lá sả đâu đó vẫn bay hương
- Phép đối: đối lập (mùi khét của bom đạn - mùi thơm mộc mạc, dân dã của mái tóc gội lá sả).
- Tác dụng:
+ Tạo nên sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
+ Miêu tả sức sống, vẻ đẹp nữ tính của những người con gái Việt Nam trong chiến tranh.
+ Khắc hoạ vẻ đẹp lãng mạn, nên thơ, trữ tình của quê hương đất nước những năm kháng chiến chống Mĩ (chiến tranh bom đạn không thể dập tắt được vẻ đẹp, sức sống của con người, quê hương đất nước này).
- Tác dụng:
+ Tạo nên sự hài hoà, đăng đối cho lời thơ.
+ Miêu tả sức sống, vẻ đẹp nữ tính của những người con gái Việt Nam trong chiến tranh.
+ Khắc hoạ vẻ đẹp lãng mạn, nên thơ, trữ tình của quê hương đất nước những năm kháng chiến chống Mĩ (chiến tranh bom đạn không thể dập tắt được vẻ đẹp, sức sống của con người, quê hương đất nước này).
Câu 11 [827104]: Phân tích tác dụng của việc lặp đi lặp lại cấu trúc Nơi tắt lửa là nơi... trong đoạn trích.
- Cấu trúc Nơi tắt lửa là nơi... xuất hiện trong các dòng thơ: Nơi tắt lửa là nơi vang rền xe xích, Nơi tắt lửa là nơi in vết bánh ôtô, Nơi tắt lửa là nơi dài tiếng hát.
- Tác dụng của việc lặp đi lặp lại cấu trúc Nơi tắt lửa là nơi... trong đoạn trích:
+ Tạo nên sự hài hoà, đăng đối, nhịp nhàng cho lời thơ.
+ Nhấn mạnh sự sống, sức sống (tắt lửa không phải là sẽ chìm trong đêm đen, tắt lửa để bắt đầu cho một nhịp sống bắt đầu), tinh thần chiến đấu bền bỉ (vang rền xe xích, vết bánh ô tô) và vẻ đẹp (nơi dài tiếng hát, vừa kiên cường, quả cảm vừa lãng mạn trữ tình, vừa thơ vừa thép,...) của con người Việt Nam trong chiến tranh.
- Tác dụng của việc lặp đi lặp lại cấu trúc Nơi tắt lửa là nơi... trong đoạn trích:
+ Tạo nên sự hài hoà, đăng đối, nhịp nhàng cho lời thơ.
+ Nhấn mạnh sự sống, sức sống (tắt lửa không phải là sẽ chìm trong đêm đen, tắt lửa để bắt đầu cho một nhịp sống bắt đầu), tinh thần chiến đấu bền bỉ (vang rền xe xích, vết bánh ô tô) và vẻ đẹp (nơi dài tiếng hát, vừa kiên cường, quả cảm vừa lãng mạn trữ tình, vừa thơ vừa thép,...) của con người Việt Nam trong chiến tranh.
Câu 12 [827107]: Anh/Chị hiểu gì về hình ảnh bào thai chiến dịch (in đậm) trong đoạn trích?
Bào thai chiến dịch là một hình ảnh ẩn dụ (bào thai: thai ở trong bụng mẹ), miêu tả trạng thái chuẩn bị (âm thầm) cho những trận đánh lớn của quân và dân ta trong kháng chiến chống Mỹ; gợi hình dung về sự vùng lên, trỗi dậy của quân dân ta trong thời gian tới (như bào thai đủ ngày tháng sẽ chào đời).
Câu 13 [827108]: Đoạn trích giúp anh/chị hiểu gì về về cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ của dân tộc và nhân dân Việt Nam?
Qua đoạn trích, có thể thấy cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ của dân tộc và nhân dân Việt Nam thật hào hùng, dũng mãnh mà cũng thật lãng mạn, nên thơ.
Câu 14 [827109]: Đoạn trích bộc lộ tình cảm, thái độ nào của người viết?
Đoạn trích bộc lộ tình cảm yêu mến, tự hào cùng niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh Việt Nam trước vẻ đẹp của quân và dân ta trong kháng chiến chống Mỹ.
Câu 15 [827110]: Nêu chủ đề của đoạn trích.
Chủ đề của đoạn trích: ngợi ca sức mạnh và vẻ đẹp của quê hương đất nước, con người Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Câu 16 [827111]: Anh/Chị ấn tượng sâu sắc với hình ảnh/ chi tiết/ dòng thơ nào nhất? Vì sao?
Thí sinh tự do lựa chọn hình ảnh/ chi tiết/ dòng thơ ấn tượng nhất, song cần lí giải ngắn gọn, thuyết phục nguyên do. Chẳng hạn:
- Dòng thơ ấn tượng: Nơi tắt lửa là nơi dài tiếng hát.
- Lí do: Dòng thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam trong kháng chiến. Chiến tranh bom rơi đạn lửa không dập tắt được tinh thần lạc quan, tâm hồn lãng mạn của con người.
- Dòng thơ ấn tượng: Nơi tắt lửa là nơi dài tiếng hát.
- Lí do: Dòng thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam trong kháng chiến. Chiến tranh bom rơi đạn lửa không dập tắt được tinh thần lạc quan, tâm hồn lãng mạn của con người.