Đọc văn bản:
Máu thèm yêu rào rạt mảnh hồn trai
Tôi gặp em một mình trên đống rác
Tóc rối bời nắng nhạt phủ bờ vai
Em đào, em bới, em xới, em moi
Đống cặn bả vàng song nhung lụa
Dưới lớp rác hôi tanh và nhầy nhụa
Em đang tìm chén gạo của ngày mai
Một cây đinh ngắn,
Một mảnh sứ dầy
Nhiều kẻ đi qua
Người trên xe bịt mũi phất mù xoa
Kẻ dưới lộ cũng cau mày rảo bước
Ai cũng sợ mùi hôi tanh ẩm ướt
Làm bợn nhơ nếp sống đượm xa hoa
Áo đẹp
Khăn thơm
Mắt biếc
Tay ngà
Ai để ý làm chi trên đống rác
Đang triển lãm bức tranh đời bi đát
Đượm màu thương thời đại chửa ghi lời
Người em thân yêu ơi!
Em có biết hay là em không biết
Bạc nào mua cho hết lúa Cà Mau
...
Vàng đóng khối cao su miền đất đỏ
Cây trái ngọt bốn mùa thơm béo bổ
Đồng Cửu Long bát ngát đượm phù sa
Bởi vì đâu bầu vú mẹ tuôn ra
Dòng sữa ngọt mà em không được hưởng
...
...
...
Đêm nay mực chảy thành thơ
Giữa tiếng cười man dại
Tôi ngồi một mình trong bóng tối
Thách tất cả gông cùm trên thế giới
Làm sao xiềng đôi cánh của tình thương.
BÀI THƠ TRÊN ĐỐNG RÁC
(Trang Thế Hy)
Chiều xuân muộn trải tâm tình khao khátMáu thèm yêu rào rạt mảnh hồn trai
Tôi gặp em một mình trên đống rác
Tóc rối bời nắng nhạt phủ bờ vai
Em đào, em bới, em xới, em moi
Đống cặn bả vàng song nhung lụa
Dưới lớp rác hôi tanh và nhầy nhụa
Em đang tìm chén gạo của ngày mai
Một cây đinh ngắn,
Một mảnh sứ dầy
Nhiều kẻ đi qua
Người trên xe bịt mũi phất mù xoa
Kẻ dưới lộ cũng cau mày rảo bước
Ai cũng sợ mùi hôi tanh ẩm ướt
Làm bợn nhơ nếp sống đượm xa hoa
Áo đẹp
Khăn thơm
Mắt biếc
Tay ngà
Ai để ý làm chi trên đống rác
Đang triển lãm bức tranh đời bi đát
Đượm màu thương thời đại chửa ghi lời
Người em thân yêu ơi!
Em có biết hay là em không biết
Bạc nào mua cho hết lúa Cà Mau
...
Vàng đóng khối cao su miền đất đỏ
Cây trái ngọt bốn mùa thơm béo bổ
Đồng Cửu Long bát ngát đượm phù sa
Bởi vì đâu bầu vú mẹ tuôn ra
Dòng sữa ngọt mà em không được hưởng
...
...
...
Đêm nay mực chảy thành thơ
Giữa tiếng cười man dại
Tôi ngồi một mình trong bóng tối
Thách tất cả gông cùm trên thế giới
Làm sao xiềng đôi cánh của tình thương.
(Theo Đắng và Ngọt, NXB Trẻ, 2014)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [827144]: Chỉ ra đề tài của văn bản.
Đề tài của văn bản: đời sống người lao động nghèo.
Câu 2 [827147]: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Phương thức biểu đạt chính của văn bản: biểu cảm.
Câu 3 [827148]: Bài thơ gồm (các) nhân vật nào?
Bài thơ gồm các nhân vật: “tôi” - một nghệ sĩ (nhà thơ), “em” - một người nhặt rác, những kẻ qua đường (người trên xe, kẻ dưới lộ).
Câu 4 [827150]: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?
Nhân vật trữ tình trong bài thơ: “tôi”.
Câu 5 [827151]: Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Bài thơ được viết theo thể thơ: tự do.
Câu 6 [827153]: “Em” xuất hiện trong bối cảnh nào?
Bối cảnh xuất hiện nhân vật “em”:
- Thời gian: chiều xuân muộn.
- Không gian: trên đống rác.
- Thời gian: chiều xuân muộn.
- Không gian: trên đống rác.
Câu 7 [827154]: Tìm các chi tiết khắc hoạ hình ảnh “em” trong bài thơ.
Các chi tiết khắc hoạ hình ảnh “em” trong bài thơ:
- một mình trên đống rác
- Tóc rối bời; nắng nhạt phủ bờ vai,
- Em đào, em bới, em xới, em moi
- Em đang tìm chén gạo của ngày mai
- một mình trên đống rác
- Tóc rối bời; nắng nhạt phủ bờ vai,
- Em đào, em bới, em xới, em moi
- Em đang tìm chén gạo của ngày mai
Câu 8 [827156]: Tìm các chi tiết miêu tả sự giàu có, trù phú của đất đai Nam Bộ trong đoạn thơ:
Bạc nào mua cho hết lúa Cà Mau
...
Vàng đóng khối cao su miền đất đỏ
Cây trái ngọt bốn mùa thơm béo bổ
Đồng Cửu Long bát ngát đượm phù sa
Bạc nào mua cho hết lúa Cà Mau
...
Vàng đóng khối cao su miền đất đỏ
Cây trái ngọt bốn mùa thơm béo bổ
Đồng Cửu Long bát ngát đượm phù sa
Các chi tiết miêu tả sự giàu có, trù phú của đất đai Nam Bộ: lúa Cà Mau không bạc nào hết, khối cao su vàng đóng khối, cây trái ngọt bốn mùa thơm béo bổ, đồng bát ngát đượm phù sa.
Câu 9 [827158]:
Nhiều kẻ đi qua
Người trên xe bịt mũi phất mù xoa
Kẻ dưới lộ cũng cau mày rảo bước
Ai cũng sợ mùi hôi tanh ẩm ướt
Làm bợn nhơ nếp sống đượm xa hoa
Áo đẹp
Khăn thơm
Mắt biếc
Tay ngà
Ai để ý làm chi trên đống rác
Đang triển lãm bức tranh đời bi đát
Đượm màu thương thời đại chửa ghi lời
Đoạn thơ trên khắc hoạ thái độ nào của những người qua đường đối với bức tranh đời bên đống rác?
Nhiều kẻ đi qua
Người trên xe bịt mũi phất mù xoa
Kẻ dưới lộ cũng cau mày rảo bước
Ai cũng sợ mùi hôi tanh ẩm ướt
Làm bợn nhơ nếp sống đượm xa hoa
Áo đẹp
Khăn thơm
Mắt biếc
Tay ngà
Ai để ý làm chi trên đống rác
Đang triển lãm bức tranh đời bi đát
Đượm màu thương thời đại chửa ghi lời
Đoạn thơ trên khắc hoạ thái độ nào của những người qua đường đối với bức tranh đời bên đống rác?
Đoạn thơ khắc hoạ thái độ ghê sợ, ghê tởm (bịt mũi phất mù xoa, cau mày rảo bước, sợ mùi thôi tanh ẩm ướt), dửng dưng, vô cảm (ai để ý làm chi) của những người qua đường đối với bức tranh đời bên đống rác.
Câu 10 [827161]: Chỉ ra giọng điệu của lời thơ:
Bởi vì đâu bầu vú mẹ tuôn ra
Dòng sữa ngọt mà em không được hưởng
Bởi vì đâu bầu vú mẹ tuôn ra
Dòng sữa ngọt mà em không được hưởng
Lời thơ mang giọng điệu bất bình, thậm chí phẫn nộ trước hiện thực bất công (em không được hưởng dòng sữa ngọt từ đất mẹ quê hương).
Câu 11 [827162]: Chỉ ra đặc điểm của phong cách hiện thực trong văn bản.
Phong cách hiện thực của bài thơ được thể hiện qua:
- Các chi tiết, sự việc thường ngày: chuyện “em” kiếm ăn trên đống rác (một mình, tóc rối bời, đào - bới - xới - moi, bức tranh đời bi đát)
- Việc khám phá diễn biến tâm lí khách quan của nhân vật trong mối liên hệ chặt chẽ với hoàn cảnh xã hội: những kẻ trên xe, dưới lộ ghê sợ, xa lánh đống rác và người đang mưu sinh trên đống rác.
- Các chi tiết, sự việc thường ngày: chuyện “em” kiếm ăn trên đống rác (một mình, tóc rối bời, đào - bới - xới - moi, bức tranh đời bi đát)
- Việc khám phá diễn biến tâm lí khách quan của nhân vật trong mối liên hệ chặt chẽ với hoàn cảnh xã hội: những kẻ trên xe, dưới lộ ghê sợ, xa lánh đống rác và người đang mưu sinh trên đống rác.
Câu 12 [827163]: Anh/Chị hiểu gì về nhan đề bài thơ?
- Bài thơ trên đống rác:
+ Bài thơ: tác phẩm trữ tình.
+ đống rác: chi tiết gợi hình ảnh của hiện thực đời sống.
- Nhan đề bài thơ là sự kết nối của hai bình diện tưởng chừng đối lập (trữ tình - hiện thực) nhưng lại gợi suy ngẫm về bản chất của nghệ thuật (nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống) và vai trò, sứ mệnh của người nghệ sĩ (phản ánh hiện thực đời sống).
+ Bài thơ: tác phẩm trữ tình.
+ đống rác: chi tiết gợi hình ảnh của hiện thực đời sống.
- Nhan đề bài thơ là sự kết nối của hai bình diện tưởng chừng đối lập (trữ tình - hiện thực) nhưng lại gợi suy ngẫm về bản chất của nghệ thuật (nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống) và vai trò, sứ mệnh của người nghệ sĩ (phản ánh hiện thực đời sống).
Câu 13 [827164]: Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.
Cảm hứng chủ đạo của văn bản: yêu thương những con người nghèo khổ dưới đáy xã hội.
Câu 14 [827167]: Nêu tác dụng của yếu tố tự sự trong văn bản.
- Yếu tố tự sự:
+ Bối cảnh: chiều xuân muộn, trên đống rác.
+ Nhân vật: “tôi” - một nghệ sĩ (nhà thơ), “em” - người nhặt rác, những kẻ trên xe, dưới lộ.
+ Câu chuyện: “Tôi” gặp “em” đang kiếm sống trên bãi rác, chứng kiến cảnh tượng những kẻ nhà giàu đi qua dửng dưng, khinh khỉnh trước “em”; “tôi” phẫn nộ không hiểu vì đâu giữa đồng đất mênh mông trù phú, “em” lại không được thụ hưởng những ưu ái của đất mẹ; “tôi” đau xót viết câu chuyện đã chứng kiến thành bài thơ và thách thức gông cùm trên thế giới ngăn trở tình yêu thương dành cho “em”.
- Tác dụng của yếu tố tự sự: Làm điểm tựa (là cái cớ) để nhân vật trữ tình bộc lộ nhận thức, tình cảm, cảm xúc, suy tư.
+ Bối cảnh: chiều xuân muộn, trên đống rác.
+ Nhân vật: “tôi” - một nghệ sĩ (nhà thơ), “em” - người nhặt rác, những kẻ trên xe, dưới lộ.
+ Câu chuyện: “Tôi” gặp “em” đang kiếm sống trên bãi rác, chứng kiến cảnh tượng những kẻ nhà giàu đi qua dửng dưng, khinh khỉnh trước “em”; “tôi” phẫn nộ không hiểu vì đâu giữa đồng đất mênh mông trù phú, “em” lại không được thụ hưởng những ưu ái của đất mẹ; “tôi” đau xót viết câu chuyện đã chứng kiến thành bài thơ và thách thức gông cùm trên thế giới ngăn trở tình yêu thương dành cho “em”.
- Tác dụng của yếu tố tự sự: Làm điểm tựa (là cái cớ) để nhân vật trữ tình bộc lộ nhận thức, tình cảm, cảm xúc, suy tư.
Câu 15 [827169]: Nêu chủ đề của văn bản.
Chủ đề của văn bản: Nhận thức về sứ mệnh của nghệ thuật (và phẩm cách cốt lõi của người nghệ sĩ (yêu thương con người, đặc biệt là những con người nhỏ bé, dưới đáy xã hội).
Câu 16 [827171]: Bài thơ thể hiện tư tưởng nào của tác giả?
Bài thơ thể hiện tư tưởng nhân đạo, nhân văn sâu sắc của tác giả:
- Xót thương sâu sắc trước tình cảnh khốn khổ của “em” - một người lao động nghèo khổ.
- Bất bình trước sự dửng dưng, vô cảm của những kẻ giàu có (trên xe, dưới lộ) trước sự khốn khó của những người dưới đáy xã hội; bất bình trước sự bất công của xã hội (cùng là con người mà “em” không được hưởng sự ưu ái của đất mẹ như những kẻ “ăn trên ngồi trốc”.
- Xót thương sâu sắc trước tình cảnh khốn khổ của “em” - một người lao động nghèo khổ.
- Bất bình trước sự dửng dưng, vô cảm của những kẻ giàu có (trên xe, dưới lộ) trước sự khốn khó của những người dưới đáy xã hội; bất bình trước sự bất công của xã hội (cùng là con người mà “em” không được hưởng sự ưu ái của đất mẹ như những kẻ “ăn trên ngồi trốc”.
Câu 17 [827172]: Chỉ ra sự phù hợp giữa chủ đề, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo trong văn bản.
Chủ đề, tư tưởng và cảm hứng chủ đạo của bài thơ rất nhất quán với nhau: Từ nhận thức về sứ mệnh của nghệ thuật (phản ánh hiện thực đời sống) và phẩm cách cốt lõi của người nghệ sĩ (lòng yêu thương con người), nhà thơ đã thể hiện tình yêu thương vô hạn dành cho “em” - một người sống bằng công việc nhặt rác, từ đó lan toả tinh thần, tư tưởng nhân văn tới mọi người.
Câu 18 [827173]: Bài thơ có ý nghĩa gì đối với người đọc trong bối cảnh xã hội hiện đại?
Ý nghĩa của bài thơ đối với người đọc trong bối cảnh xã hội hiện đại:
- Bài thơ trước hết mang giá trị phản ánh hiện thực: Cuộc sống còn rất nhiều khoảng tối, những bất công ngang trái (có những kẻ “ăn trên ngồi trốc”, vô cảm, vô tình; có những cảnh đời đen tối, cơ cực, lầm than...). Vấn đề cốt lõi là làm thế nào để những con người khốn khổ được thụ hưởng lẽ công bằng, được nhận trọn sự ban ơn của đất mẹ quê hương?
- Thông qua thi phẩm, nhà thơ muốn lay thức ở con người nhân tính: Hãy biết thấu hiểu, đồng cảm, yêu thương, sẻ chia với những kiếp đời cơ cực dưới đáy xã hội.
- Bài thơ trước hết mang giá trị phản ánh hiện thực: Cuộc sống còn rất nhiều khoảng tối, những bất công ngang trái (có những kẻ “ăn trên ngồi trốc”, vô cảm, vô tình; có những cảnh đời đen tối, cơ cực, lầm than...). Vấn đề cốt lõi là làm thế nào để những con người khốn khổ được thụ hưởng lẽ công bằng, được nhận trọn sự ban ơn của đất mẹ quê hương?
- Thông qua thi phẩm, nhà thơ muốn lay thức ở con người nhân tính: Hãy biết thấu hiểu, đồng cảm, yêu thương, sẻ chia với những kiếp đời cơ cực dưới đáy xã hội.
Câu 19 [827176]:
Đêm nay mực chảy thành thơ
Giữa tiếng cười man dại
Tôi ngồi một mình trong bóng tối
Thách tất cả gông cùm trên thế giới
Làm sao xiềng đôi cánh của tình thương.
Cảm nhận của anh/chị về hình tượng nhân vật trữ tình trong đoạn thơ trên. (Trình bày trong khoảng 5 - 7 dòng)
Đêm nay mực chảy thành thơ
Giữa tiếng cười man dại
Tôi ngồi một mình trong bóng tối
Thách tất cả gông cùm trên thế giới
Làm sao xiềng đôi cánh của tình thương.
Cảm nhận của anh/chị về hình tượng nhân vật trữ tình trong đoạn thơ trên. (Trình bày trong khoảng 5 - 7 dòng)
Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ trên là một nhà thơ nhạy cảm trước cuộc đời (Tố Hữu: Thơ chỉ trào ra khi trong tim ta mọi thứ đã thật đầy), giàu yêu thương (Thách tất cả gông cùm trên thế giới/ Làm sao xiềng đôi cánh của tình thương), nhiều trăn trở (mực chảy thành thơ) và có vẻ cô đơn (ngồi một mình trong bóng tối, thách cả thế giới).