I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích:
“Cụ Kép là người thích uống rượu ngâm thơ và chơi hoa lan. Cụ đã tới cái tuổi được hoàn toàn nhàn rỗi để dưỡng lấy tính tình. Vì bây giờ trong nhà cũng đã thừa bát ăn. Xưa kia, cụ cũng muốn có một vườn cảnh để sớm chiều ra đấy tự tình. Nhưng nghĩ rằng mình chỉ là một anh nhà nho sống vào giữa buổi Tây Tàu nhố nhăng làm lạc mất cả quan niệm cũ, làm tiêu mất bao nhiêu giá trị tinh thần; nhưng nghĩ mình chỉ là một kẻ chọn nhầm thế kỉ với hai bàn tay không có lợi khí mới, thì riêng cho thân thế, lo cho sự mất còn của mình cũng chưa xong, nói chi đến chuyện chơi hoa. Cụ Kép thường nói với lớp bạn cũ rằng có một vườn hoa là một việc dễ dàng, nhưng đủ thời giờ mà săn sóc đến hoa mới là việc khó. Cụ muốn nói rằng người chơi hoa nhiều khi phải lấy cái chí thành chí tình ra mà đối đãi với giống hoa cỏ không bao giờ biết lên tiếng kia. Như thế mới phải đạo, cái đạo của người tài tử. Chứ còn cứ gây được lên một khoảnh vườn, khuân hoa cỏ ở các nơi về mà trồng, phó mặc chúng ở giữa trời, đày chúng ra mưa nắng với thờ ơ, chúng trổ bông không biết đến, chúng tàn lá cũng không hay, thì chơi hoa làm gì cho thêm tội.
Đến hồi gần đây, biết đã đủ tư cách chơi cây cảnh, cụ Kép mới gây lấy một vườn lan nho nhỏ. Giống lan gì cùng có một vài chậu. Tiểu kiều, Đại kiều, Nhất điểm, Loan điểm, Yên tử v.v... Chỉ trừ có giống lan Bạch ngọc là không thấy trống ở vườn. Không phải vì lan Bạch ngọc giá đắt mỗi rò mười đồng bạc, mà cụ Kép không trồng giống hoa này. Trong một buổi uống trà đêm, cụ Kép nói với một người bạn đến hỏi cụ về cách thức trồng cây vườn hoa:
- Tôi tự biết không chăm được lan Bạch ngọc. Công phu lắm, ông ạ. Gió mạnh là gẫy, nắng già một chút là héo, mưa nặng hột là nẫu cánh. Bạch ngọc thì đẹp lắm. Nhưng những giống nhẹ nhàng ấy yếu lắm. Chăm như chăm con mọn ấy. Chiều chuộng quá như con cầu tự. Lầm lỡ một chút là chúng đi ngay. Những quý vật ấy không chịu ở lâu bền với người ta. Lan Bạch ngọc hay ưa hơi đàn bà. Trồng nó ở vườn các tiểu thư thì phải hơn.
Thiếu hẳn loài Bạch ngọc, cụ Kép đã cho trồng nhiều giống Mặc lan, Đông lan, Trần mộng. Giống này khoẻ, đen, hoa và rò đầy, hoa có khi đậu được đến nửa tháng và trong mươi ngày, nếu chủ vườn có quên bón tưới, cũng không lụi.”
(Trích Hương cuội - Nguyễn Tuân, theo Nguyễn Tuân toàn tập, tập I, NXB Văn học, 2000)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [706585]: Đoạn trích viết về đề tài nào?
Đoạn trích viết về đề tài “vang bóng một thời” (đề tài nổi bật trong sáng tác của Nguyễn Tuân trước Cách mạng tháng Tám)/ thú chơi cây cảnh (hoa lan) của cụ Kép - một trong những thú vui, những vẻ đẹp của một thời vang bóng còn vương sót lại.
Câu 2 [706586]: Tìm các chi tiết về nhân vật trong đoạn trích.
Các thông tin (chi tiết) về nhân vật trong đoạn trích:
- Tên tuổi: cụ Kép, đã tới cái tuổi được hoàn toàn nhàn rỗi để dưỡng lấy tính tình.
- Xuất thân: một anh nhà nho sống vào giữa buổi Tây Tàu nhố nhăng.
- Tâm lí: kẻ chọn nhầm thế kỉ.
- Sở thích: thích uống rượu ngâm thơ và chơi hoa lan, muốn có một vườn cảnh để sớm chiều ra đấy tự tình.
- Có hiểu biết về thú chơi lan: các loài lan, công phu chăm dưỡng các loài lan (chơi lan phải lấy cái chí thành chí tình ra mà đối đãi với giống hoa cỏ không bao giờ biết lên tiếng), thời điểm thích hợp để chơi lan (khi lo cho sự mất còn của mình chưa xong thì không chơi hoa; tới cái tuổi được hoàn toàn nhàn rỗi để dưỡng lấy tính tình cụ mới nghĩ đến việc có một vườn lan).
Câu 3 [706587]: Lời chia sẻ của cụ Kép với người bạn thể hiện đặc điểm nào trong tính cách nhân vật?
- Tôi tự biết không chăm được lan Bạch ngọc. Công phu lắm, ông ạ. Gió mạnh là gẫy, nắng già một chút là héo, mưa nặng hột là nẫu cánh. Bạch ngọc thì đẹp lắm. Nhưng những giống nhẹ nhàng ấy yếu lắm. Chăm như chăm con mọn ấy. Chiều chuộng quá như con cầu tự. Lầm lỡ một chút là chúng đi ngay. Những quý vật ấy không chịu ở lâu bền với người ta. Lan Bạch ngọc hay ưa hơi đàn bà. Trồng nó ở vườn các tiểu thư thì phải hơn.
Lời chia sẻ của cụ Kép với người bạn cho thấy hiểu biết sâu sắc, uyên thâm về giống lan Bạch ngọc; am hiểu công phu của người chơi lan Bạch ngọc; và cả thái độ nâng niu, trân trọng cái đẹp của cụ Kép (biết Bạch ngọc khó tính, sợ mình không chiều chuộng được nên cụ Kép không dám trồng loài lan này).
Câu 4 [706588]: Đoạn trích bộc lộ tình cảm, thái độ nào của người kể chuyện dành cho nhân vật?
Đoạn trích bộc lộ rõ nét tình cảm, thái độ của người kể chuỵen dành cho nhân vật cụ Kép:
- Trân trọng, kính quý (thể hiện qua cách gọi cụ Kép);
- Thấu hiểu, đồng cảm, sẻ chia với nỗi lòng, tâm tư của kẻ “sinh bất phùng thời” (một anh nhà nho sống vào giữa buổi Tây Tàu nhố nhăng, một kẻ chọn nhầm thế kỉ; những suy nghĩ về việc chơi hoa cho ra cái đạo của người tài tử, người chơi hoa nhiều khi phải lấy cái chí thành chí tình ra mà đối đãi với giống hoa cỏ không bao giờ biết lên tiếng...);
- Đồng điệu với sở thích chơi hoa của cụ Kép (khi đã có đủ điều kiện, cụ Kép đã gây lấy cho mình một vườn lan nho nhỏ).
Câu 5 [706589]: Cảm nhận của anh/ chị về ngôn ngữ của Nguyễn Tuân trong đoạn trích (trình bày khoảng 5- 7 dòng).
- Ngôn ngữ của Nguyễn Tuân trong đoạn trích:
+ Trang trọng, cổ điển (dưỡng lấy tính tình, tự tình, lạc mất cả quan niệm cũ, tiêu mất bao nhiêu giá trị tinh thần, lợi khí, lấy cái chí thành chí tình ra mà đối đãi, cái đạo của người tài tử, quý vật,...) nhưng cũng rất mới mẻ, tân kì, hiện đại (kẻ chọn nhầm thế kỉ, giống hoa cỏ không bao giờ biết lên tiếng, đủ tư cách chơi cây cảnh, không chịu ở lâu bền,...).
+ Phong phú, linh hoạt, giàu sức gợi hình, gợi cảm (thể hiện qua sự giàu có trong vốn từ ngữ miêu tả giống lan Bạch ngọc: gió mạnh là gãy, nắng già héo, mưa nặng hột là nẫu cánh, đẹp lắm, giống nhẹ nhàng ấy yếu lắm, con mọn, con cầu tự, ưa hơi đàn bà, trồng ở vườn các tiểu thư; các giống Mặc lan, Đông lan, Trần mộng: khoẻ, đen, hoa và rò đầy, không lụi).
+ Giàu sức gợi hình gợi cảm (buổi Tây Tàu nhố nhăng; kẻ chọn nhầm thế kỉ; khuân hoa cỏ ở các nơi về mà trồng, phó mặc chúng ở giữa trời, đày chúng ra mưa nắng với thờ ơ, chúng trổ bông không biết đến, chúng tàn lá cũng không hay;...)
- Ngôn ngữ trong đoạn trích thể hiện vốn từ giàu có và khả năng ngôn ngữ linh hoạt của Nguyễn Tuân; góp phần làm giàu, làm đẹp thêm cho tiếng Việt.
II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 6 [706590]: (2,0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) cảm nhận về vẻ tài hoa, uyên bác của nhà văn Nguyễn Tuân.
Đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) cảm nhận về vẻ tài hoa, uyên bác của nhà văn Nguyễn Tuân trong đoạn trích rút từ truyện ngắn Hương cuội có thể được triển khai theo hướng:
- “Tài hoa”: tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật, “uyên bác”: có hiểu biết sâu rộng.
- Vẻ tài hoa, uyên bác của nhà văn Nguyễn Tuân được thể hiện trong đoạn trích:
+ Tài hoa:
• Ngôn ngữ:
o vừa cổ điển (dưỡng lấy tính tình, tự tình, lạc mất cả quan niệm cũ, tiêu mất bao nhiêu giá trị tinh thần, lợi khí, lấy cái chí thành chí tình ra mà đối đãi, cái đạo của người tài tử, quý vật,...) vừa hiện đại (kẻ chọn nhầm thế kỉ, giống hoa cỏ không bao giờ biết lên tiếng, đủ tư cách chơi cây cảnh, không chịu ở lâu bền,...).
o linh hoạt, biến hoá (miêu tả giống lan Bạch ngọc: gió mạnh là gãy, nắng già héo, mưa nặng hột là nẫu cánh, đẹp lắm, giống nhẹ nhàng ấy yếu lắm, con mọn, con cầu tự, ưa hơi đàn bà, trồng ở vườn các tiểu thư; các giống Mặc lan, Đông lan, Trần mộng: khoẻ, đen, hoa và rò đầy, không lụi).
o giàu sức gợi hình gợi cảm (buổi Tây Tàu nhố nhăng gợi cảm nhận về thời đại hỗn loạn; kẻ chọn nhầm thế kỉ tô đậm bi kịch “sinh bất phùng thời” của con người; khuân hoa cỏ ở các nơi về mà trồng, phó mặc chúng ở giữa trời, đày chúng ra mưa nắng với thờ ơ, chúng trổ bông không biết đến, chúng tàn lá cũng không hay chỉ cách chơi hoa phũ phàng, sự vô tâm vô tình của những người không biết nâng niu, trân trọng cái đẹp;...).
• Câu văn:
o dài ngắn đan xen nhau (Xưa kia, cụ cũng muốn có một vườn cảnh để sớm chiều ra đấy tự tình. Nhưng nghĩ rằng mình chỉ là một anh nhà nho sống vào giữa buổi Tây Tàu nhố nhăng làm lạc mất cả quan niệm cũ, làm tiêu mất bao nhiêu giá trị tinh thần; nhưng nghĩ mình chỉ là một kẻ chọn nhầm thế kỉ với hai bàn tay không có lợi khí mới, thì riêng cho thân thế, lo cho sự mất còn của mình cũng chưa xong, nói chi đến chuyện chơi hoa.);
o kết hợp trần thuật và miêu tả (Thiếu hẳn loài Bạch ngọc, cụ Kép đã cho trồng nhiều giống Mặc lan, Đông lan, Trần mộng. Giống này khoẻ, đen, hoa và rò đầy, hoa có khi đậu được đến nửa tháng và trong mươi ngày, nếu chủ vườn có quên bón tưới, cũng không lụi.);...
• Giọng điệu trang trọng, cổ kính, cổ điển.
• Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ so sánh (Chăm như chăm con mọn ấy. Chiều chuộng quá như con cầu tự.), liệt kê tên các giống hoa lan,...
⟶ Mang lại vẻ đẹp cho lời văn; thể hiện tài năng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân.
+ Uyên bác:
• hiểu biết về tâm lí của thế hệ các nhà nho “sinh bất phùng thời” (một anh nhà nho sống vào giữa buổi Tây Tàu nhố nhăng làm lạc mất cả quan niệm cũ, làm tiêu mất bao nhiêu giá trị tinh thần; nhưng nghĩ mình chỉ là một kẻ chọn nhầm thế kỉ với hai bàn tay không có lợi khí mới)
• hiểu biết về cái đạo của người tài tử
• hiểu biết về sự phong phú của các giống lan (Tiểu kiều, Đại kiều, Nhất điểm, Loan điểm, Yên tử, Mặc lan, Đông lan, Trần mộng, v.v...); hiểu biết sâu sắc về giống lan Bạch ngọc: đẹp nhưng yếu, khó chăm, công phu, chỉ ưa hơi đàn bà; Mặc lan, Đông lan, Trần mộng: khoẻ, đen, hoa và rò đầy, dễ chăm.
⟶ Thể hiện vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc của Nguyễn Tuân.
- Vẻ tài hoa, uyên bác trong đoạn trích làm nên sức hấp dẫn đặc biệt cho đoạn trích; góp phần tô đậm cho một nét đặc trưng trong phong cách nghệ thuật độc đáo của nhà văn; mang lại hứng thú cho độc giả.
Câu 7 [706591]: (4,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ), trình bày suy nghĩ của anh/ chị về lòng biết ơn.
Bài văn trình bày suy nghĩ về lòng biết ơn có thể được triển khai nhiều cách. Song cần bảo đảm các ý:
1. Mở bài (gián tiếp)
- Dẫn dắt vấn đề
- Nêu vấn đề
Ví dụ: Nhà văn Pháp Marcel Proust từng nói: Hãy biết ơn những người làm chúng ta hạnh phúc vì họ là những người làm vườn đầy duyên dáng khiến tâm hồn chúng ta nở hoa. Thực vậy, biết ơn là một lối sống đẹp mang lại rất nhiều giá trị cho cuộc sống.
2. Thân bài
- “Biết ơn” là gì? - Biết ơn là hiểu và ghi nhớ công ơn của người khác đối với mình. Biết ơn là một tình cảm đẹp, một lối sống đẹp trong truyền thống văn hoá ứng xử của người Việt (“Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “Uống nước nhớ nguồn”).
- Lòng biết ơn thường được biểu hiện như thế nào?
+ Về nhận thức, lòng biết ơn được thể hiện ở khả năng nhận biết ân nghĩa, những điều tốt đẹp mà người khác đã làm cho mình và thái độ trân trọng, luôn khắc ghi trong tâm trí những ơn nghĩa tốt đẹp đó. (Chẳng hạn: Những người con không coi việc ông bà, cha mẹ yêu thương, nuôi nấng mình là trách nhiệm, là việc đương nhiên họ phải làm, ngược lại, trong tâm thức, họ hiểu rằng những yêu thương, hi sinh ấy là “công cha - nghĩa mẹ” cần ghi tâm khắc cốt.; Những người học trò có lòng biết ơn thầy cô sẽ hiểu tâm huyết thầy cô dành cho mình không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ công việc mà còn là tình cảm yêu thương mà họ được thầy cô luôn sẵn lòng trao cho.;...)
+ Về hành động, người có lòng biết ơn sẽ biết làm những điều tốt đẹp để thể hiện sự đáp đền của mình với những người ban ơn (Chẳng hạn: Những lễ hội ở các địa phương thể hiện lòng tri ơn đối với cội nguồn tiên tổ.; Con cái biết yêu thương, sẻ chia với cha mẹ, ông bà những công việc gia đình, biết chăm ngoan học tốt để không phụ công nuôi nấng dạy dỗ của ông bà cha mẹ.; Học trò biết biết kính trọng thầy cô, hăng say học tập.; Những người công nhân hăng say lao động để tạo ra của cải vật chất cho nhà máy, xí nghiệp nơi mình đang làm việc.;...)
- Lòng biết ơn có ý nghĩa gì trong cuộc sống?
+ Lòng biết ơn thể hiện thái độ tri ân của người, của thế hệ được nhận ơn, được ban ơn đối với người, với thế hệ tạo tác những điều tốt đẹp.
+ Lòng biết ơn góp phần gắn kết mối quan hệ giữa người với người ở mọi nơi, mọi lúc; tạo nên một cộng đồng gắn kết, kết nối giữa con người với con người trong một cộng đồng và con người mọi thời đại.
+ Biết ơn là một biểu hiện của lối sống văn minh. Lòng biết ơn làm cho cuộc sống thêm tươi đẹp. Lòng biết ơn của con người thời đại hôm nay có giá trị nêu gương với các thế hệ tương lai.
- Sống biết ơn như thế nào?
+ Về nhận thức: trân trọng, ghi ơn tổ tiên; tri ân những người đã vì mình, yêu thương, nuôi nấng, bao bọc, chở che, chia sẻ với mình (cha mẹ, thầy cô, bè bạn,...);...
+ Về hành động:
• Biết trân quý những điều tốt đẹp trong cuộc sống, coi đó là những món quà mà Tạo hoá đã ban cho chúng ta: khí trời, bông hoa, tiếng chim hót, một ngày mới, sức khỏe,...
• Thể hiện tình cảm biết ơn qua các hành động cụ thể (đền đáp công ơn những người đã hết lòng vì mình; tiếp nối ơn nghĩa bằng cách tiếp tục thực thi những điều tốt đẹp tới những người khác để sự tử tế được lan toả khắp mọi lúc, mọi nơi;...).
- Mở rộng: Trong cuộc sống, có rất nhiều điều chúng ta đạt được một cách dễ dàng. Việc đó khiến chúng ta nhiều khi nghĩ rằng, những điều mình có là hiển nhiên
phê phán những kẻ vô ơn, bội bạc, sống không có trước có sau.
3. Kết bài
Rút ra bài học nhận thức và hành động