Quay lại
Đáp án
I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích:
(Lược một đoạn: Để kén chồng cho Hà Thị E, con gái trưởng bản Hà Văn Nó, các bô lão quyết định làm một cuộc thi tài để chọn một người có đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất làm chồng của E.)
“Một bữa kia có một chàng trai dáng vẻ hùng dũng đến nói với trưởng bản và các bô lão:
- Dũng cảm là đức tính quý nhất và khó kiếm nhất. Tôi là người có đức tính ấy!
- Cứ chứng minh xem! - Trưởng bản trả lời.
Chàng trai đi vào rừng. Đến chiều chàng vác về một con lợn lòi bị chàng bắn chết. Con lợn lòi đến hơn tạ thịt, lông cứng tua tủa như lông nhím, chết rồi mà hai con mắt đỏ lừ của nó vẫn ngầu sắc máu. Chàng vứt con lợn xuống sàn, mắt chàng long lanh sáng, người chàng như có hào quang. Mọi người đều khen ngợi chàng.
Trưởng bản hỏi con gái:
- Con xem, chàng trai thực là dũng cảm. Chàng ấy đã chứng minh đức tính dũng cảm của mình...
E mỉm cười, trái tim nàng rung động khi nhìn thấy đôi mắt dũng cảm của người cầu hôn. Đôi mắt ấy có ánh lửa. Nhưng vốn thông minh, E biết, những người dũng cảm sẽ mải mê với sự nghiệp của mình.
E trả lời:
- Đúng thế, thưa cha! Chàng trai đã chứng minh đức tính dũng cảm của mình... đức tính thật đáng quý... Nhưng thưa cha, đức tính ấy đáng quý nhưng chắc không khó kiếm vì mới từ sáng đến chiều chàng đã chứng minh được nó. Các bô lão gật gù. Người ta đồng ý với lời E nói. Con lợn được mổ thịt. Cả bản xòe suốt đêm để mừng đức tính dũng cảm, đức tính đáng quý nhưng không khó kiếm. Nhiều người con trai chân chính ở rừng có đức tính này...
Một lần khác, có chàng trai trông thông minh, sáng sủa đến nói với trưởng bản và các bô lão:
- Khôn ngoan là đức tính đáng quý và khó kiếm! Tôi là người có đức tính ấy!
- Cứ chứng minh xem! - Các bô lão nói với chàng trai.
Chàng trai đi vào rừng. Đến chiều chàng mang về một đôi rái cá còn nguyên vẹn. Rái cá là con vật khôn ngoan nhất rừng, nó vô cùng thính nhậy, bẫy nó gần như là việc sức người không thể làm được. Chàng trai mỉm cười, mắt chàng long lanh sáng, người chàng như có hào quang. Mọi người đều khen ngợi chàng.
Trưởng bản nói với con gái:
- Con xem, chàng trai thực khôn ngoan. Chàng ấy đã chứng minh đức tính khôn ngoan của mình...
E mỉm cười, lại một lần nữa trái tim của nàng rung động. Đôi mắt người cầu hôn có ánh lửa, có giông bão. Nhưng, những người khôn ngoan bao giờ cũng sẽ đau khổ, thậm chí bất hạnh. Họ biết quá nhiều...
E trả lời:
- Thưa cha, chàng trai đã chứng minh được đức tính đáng quý của mình. Nhưng thưa cha, đức tính ấy đáng quý nhưng chắc cũng không khó kiếm vì mới từ sáng đến chiều, chàng đã chứng minh được nó...
Các bô lão gật gù. Người ta làm thịt đôi rái cá. Cả bản lại xòe suốt đêm để mừng đức tính khôn ngoan, đức tính đáng quý nhưng cũng không khó kiếm. Những người con trai chân chính ở rừng đều cần có đức tính này...
Một lần khác nữa, có một chàng trai béo phị cưỡi ngựa đến bản. Chàng béo nói:
- Giàu có là đức tính đáng quý và khó kiếm nhất. Tôi là người giàu có. Chàng béo đổ ra sàn không biết bao nhiêu là vàng và bạc trắng. Mọi người hoa mắt. Trưởng bản và các bô lão nín lặng. Chưa bao giờ họ thấy có người giàu có như thế.
- Giàu có là điều không phải chứng minh!... - Chàng béo nói.
Các bô lão gật gù. Trưởng bản cũng gật gù. Chàng béo mỉm cười, mắt chàng có ánh lửa, có giông bão, có cả đêm tối nữa. Người chàng như có hào quang. Trưởng bản hỏi E:
- Thế nào, con gái ta... Giàu có có phải là đức tính đáng quý và khó kiếm không con?
- Khó kiếm thì đúng - E trả lời. - Nhưng giàu có thì không phải là đức tính. Giả dối thì đúng là một đức tính... Không thể giàu có mà không giả dối...
Các bô lão cười phá lên. Người ta lại xòe suốt đêm để mừng con người giàu có.
Cuối cùng có một chàng trai trong bản Hua Tát tìm đến gặp trưởng bản và các bô lão. Đấy là Hặc, chàng trai mồ côi, người thợ săn xuất sắc nhất bản, Hặc nói với mọi người:
- Trung thực là đức tính đáng quý và khó kiếm nhất!
- Cứ chứng minh xem! - Mọi người bảo chàng.
Hặc trả lời:
- Trung thực không phải cái vòng bạc ở cổ đưa ra cho mọi người trông thấy, sờ tay vào nó.
Mọi người xôn xao, các bô lão bàn tán. Trưởng bản tức giận, mặt ông đỏ bừng như lửa:
- Phải chứng minh! - Trưởng bản hét lên, ông đã nhìn thấy đôi mắt trìu mến của E nhìn Hặc.
- Ai tin mày! Ai bảo mày có đức tính trung thực? - Trưởng bản lại hỏi.
- Then biết! - Hặc trả lời.
- Cả con cũng biết! - E nói nghiêm trang.
- Điên rồ! - Trưởng bản gầm lên. Ông nhìn sang các bô lão cầu cứu. Ông biết, người già bao giờ cũng tìm ra được lối thoát đơn giản cho mọi rắc rối trên đời.
- Hãy cầu Then đi! - Một bô lão bảo Hặc. - Trời đang hạn hán, tất cả mó nước đều đã cạn khô. Nếu con trung thực, con hãy cầu Then mưa xuống!
Trưa hôm sau, dân bản Hua Tát lập đàn cầu đảo, không khí oi nồng ngột ngạt. Hặc bước lên đàn, chàng ngước đôi mắt trang nghiêm nhìn trời. Chàng nói:
- Con sống trung thực, dẫu biết trung thực bao giờ cũng chịu đau khổ thiệt thòi. Tuy nhiên, nếu lòng trung thực chuộc được tội lỗi và mang tình yêu đến được cho thế gian này, xin trời mưa xuống...
Trời cao tĩnh lặng. Bỗng nhiên từ đâu đó xa xôi có một cơn gió mơ hồ thổi về. Tất cả ngọn cây trên rừng xào xạc. Mặt đất bắt đầu xuất hiện những cơn lốc nhỏ.
[...]
(Trích Tiệc xoè vui nhất - Nguyễn Huy Thiệp, theo Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, NXB Văn học, 2020)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [706740]: Đoạn trích viết về đề tài nào?
Đề tài: kén rể (đề tài quen thuộc, thường thấy trong truyện cổ, ví dụ: Sơn Tinh - Thuỷ Tinh, Ngọc nữ về tay chân chủ,...).
Câu 2 [706741]: Liệt kê các nhân vật trong đoạn trích.
Các nhân vật trong đoạn trích: Nàng E, trưởng bản Hà Văn Nó, các bô lão, chàng trai dũng cảm, chàng trai khôn ngoan, chàng trai giàu có, chàng Hặc.
Câu 3 [706742]: Phân tích tác dụng của yếu tố kì ảo trong truyện.
- Yếu tố kì ảo trong truyện: Chi tiết lời khẩn cầu xin trời mưa xuống của chàng Hặc linh ứng.
- Tác dụng:
+ Mang lại sức hấp dẫn cho câu chuyện được kể.
+ Góp phần tô đậm tính cách trung thực của chàng Hặc: Sự trung thực của chàng Hặc đã lay động cả thần linh (Then) và được thần linh chứng giám.
+ Góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của truyện: Lòng trung thực là đức tính cao quý, mang sức mạnh lớn lao trong cuộc sống (trong truyện, lòng trung thực của Hặc có thể hoá giải nguy nan của bản làng).
Câu 4 [706743]: Nhận xét các chi tiết miêu tả đôi mắt của mỗi chàng trai đến cầu hôn E:
- Các chi tiết miêu tả đôi mắt của mỗi chàng trai đến cầu hôn E:
+ Chàng trai dũng cảm: mắt chàng long lanh sáng; đôi mắt ấy có ánh lửa.
+ Chàng trai khôn ngoan: mắt chàng long lanh sáng; đôi mắt người cầu hôn có ánh lửa, có giông bão.
+ Chàng trai giàu có: mắt chàng có ánh lửa, có cả giông bão, có cả đêm tối nữa.
- Nhận xét:
+ Nguyễn Huy Thiệp vừa lặp lại, vừa thay đổi các chi tiết mieu tả đôi mắt của ba chàng trai đến cầu hôn nàng E.
+ Dũng cảm, khôn ngoan là những phẩm cách đẹp đẽ nên với chàng trai dũng cảm và chàng trai khôn ngoan, nhà văn đều dùng chi tiết mắt chàng long lanh sáng để miêu tả lòng tự hào, phong thái tự tin của mỗi chàng trai này sau khi chứng minh được phẩm cách cao đẹp mình có trước dân làng.
+ Nếu dũng cảm thuần tuý là phẩm cách tốt đẹp thì so với dũng cảm, khôn ngoan có phần sắc sảo hơn; đến giàu có thì đúng như E nói: giàu có “không phải là đức tính (...) Không thể giàu có mà không giả dối...”. Bởi lẽ đó, khi miêu tả vẻ riêng trong ánh mắt của mỗi chàng trai dũng cảm - khôn ngoan - giàu có, Nguyễn Huy Thiệp đã lần lượt thêm vào đặc điểm khác biệt để khu biệt các đặc điểm này: Đôi mắt của ba chàng đều có ánh lửa (của tuổi trẻ, của lòng yêu, của khao khát hạnh phúc,...) nhưng ánh mắt của chàng trai khôn ngoan còn có giông bão (“người khôn ngoan bao giờ cũng sẽ đau khổ, thậm chí bất hạnh”) và ánh mắt của chàng trai giàu có còn có cả đêm tối (“Không thể giàu có mà không giả dối...”).
Như vậy, có thể thấy Nguyễn Huy Thiệp đã rất kĩ lưỡng, công phu trong việc miêu tả ánh mắt của ba chàng trai đến cầu hôn nàng E.
Câu 5 [706744]: Anh/Chị có đồng tình với ý kiến cho rằng trung thực là đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất không? Vì sao?
Thí sinh có thể đồng tình/ không đồng tình/ đồng tình một phần với ý kiến cho rằng trung thực là đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất, song cần lí giải ngắn gọn, thuyết phục nguyên do. Chẳng hạn:
- Tôi đồng tình với ý kiến cho rằng trung thực là đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất. Bởi lẽ nhiều phẩm cách khác có thể rèn luyện được bằng ý chí, tài năng song trung thực (ngay thẳng, thật thà) là phẩm cách mang tính tự nhiên của con người, không dễ rèn luyện. Thêm nữa, trong xã hội hiện đại, con người có phần bon chen hơn trước đây, sự trung thực bởi vậy cũng ít nhiều bị giảm sút.
Hoặc:
- Tôi không đồng tình với ý kiến cho rằng trung thực là đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất. Bởi lẽ bên cạnh trung thực còn có nhiều phẩm giá đáng quý như tự trọng, nhân ái, bao dung,...
Hoặc:
- Tôi vừa đồng tình vừa không đồng tình với ý kiến cho rằng trung thực là đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất.
Thí sinh kết hợp phần lí giải ở hai phương án trên để giải thích nguyên do.
II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 6 [706745]: (2,0 điểm)
Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), phân tích đoạn thơ sau:
“Nhà em cách bốn quả đồi
Cách ba ngọn suối, cách đôi cánh rừng
Nhà em xa cách quá chừng
Em van anh đấy, anh đừng yêu em.”
(Trích Vài nét rừng - Nguyễn Bính, theo Nguyễn Bính Thơ và đời, NXB Văn học, 2003)
Đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích đoạn thơ trong bài thơ Vài nét rừng (Nguyễn Bính) có thể được triển khai theo hướng:
- Nguyễn Bính là một trong những gương mặt xuất sắc của phong trào Thơ mới (1932 - 1945). Thơ Nguyễn Bính luôn hấp dẫn người đọc bởi vẻ đẹp mang đậm màu sắc thôn quê truyền trống.
- Vài nét rừng là thi phẩm đặc sắc của đời thơ Nguyễn Bính, trong đó có những đoạn tuyệt bút như: Nhà em cách bốn ... đừng yêu em:
+ Lời thơ là tiếng lòng của “em”, một người con gái đang trong một mối quan hệ yêu đương với chàng trai - “anh”.
+ Ban đầu, “em” trần tình về một trong những trở lực đáng kể có thể ngăn cách tình yêu của “em” và “anh”, đó là khoảng cách địa lí. Nguyễn Bính đã vận dụng cách đo độ dài mang tính áng chừng của người xưa để miêu tả khoảng cách này: Nhà em cách bốn quả đồi/ cách ba ngọn suối, cách đôi cánh rừng. Thực tế, nếu chỉ nhìn vào đồi, suối, rừng và choáng ngợp trước các số từ chỉ số nhiều đôi, ba, bốn thì sẽ thấy khoảng cách này vời vợi quá! Và rồi đây còn là bao gian khó trong việc đi lại kết giao (trong khi đó, người xưa từng kinh nghiệm: Năng mưa thì giếng năng đầy/ Anh năng đi lại mẹ thầy năng thương). Với khoảng cách xa vời và trập trùng như vậy, liệu rằng “anh” - chàng trai của cô gái - có thể năng đi lại được? Ấy là chưa kể đồi, suối, rừng kia có thể hiểu là ẩn dụ cho những trắc trở án ngữ, ngăn trở tình yêu giữa hai người. Nhưng không, hãy đọc kĩ, chúng ta sẽ thấy nhà thơ cố tình sắp xếp các số từ theo trình tự giảm dần (bốn - ba - đôi). Điều này cho phép người đọc nghỉ đến một con đường đang được rút ngắn lại, thu hẹp lại bởi những bước chân rảo nhanh, càng lúc càng sát gần.
+ Đoạn thơ khép lại bằng lời van xin tha thiết: Em van anh đấy, anh đừng yêu em. Van người ta đừng yêu mình mà nghe như thấp thỏm, khao khát lắm! Theo đó, ta có thể hình dung, toàn bộ ba dòng thơ trên chỉ là cách nói đưa đẩy - lối nói thường thấy trong ca dao truyền thống - để sau cùng “em” bộc bạch một cách ý nhị, kín đáo tình cảm của mình. Cũng có thể hiểu đó là một cách thử lòng để đo tình yêu trong chàng trai của cô gái!
- Đoạn thơ tự nó có thể làm thành một bài thơ xinh xắn, trọn vẹn!
Câu 7 [706746]: (4,0 điểm)
Từ đoạn trích ở phần Đọc hiểu, viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ), trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của lối sống trung thực trong cuộc sống.
Từ đoạn trích rút từ truyện ngắn Tiệc xoè vui nhất (Nguyễn Huy Thiệp), bài văn trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của lối sống trung thực trong cuộc sống có thể được triển khai nhiều cách. Song cần bảo đảm các ý:
1. Mở bài (gián tiếp)
- Dẫn dắt vấn đề
- Nêu vấn đề
Ví dụ: Hẳn ai trong chúng ta, từ thuở bé thơ cũng từng được nghe câu chuyện về cậu bé chăn cừu liên tục nói dối hay từng được biết đến cậu bé mũi dài Pinochio... Nhưng có phải bởi những câu chuyện ngày xửa ngày xưa ấy dẫu sao cũng chỉ là chuyện cổ nên chẳng mấy ai trong chúng ta tin rằng dối trá sẽ bị trừng phạt? Nguyễn Huy Thiệp, một nhà văn hiện đại xuất sắc của thời đại chúng ta đã rất tin điều đó. Có lẽ bởi vậy nên trong Tiệc xoè vui nhất, ông đã khẳng định trung thực là đức tính đáng quý và khó kiếm nhất trong cuộc đời. Còn bạn, bạn nghĩ sao về lòng trung thực và ý nghĩa của nó trong cuộc sống hôm nay?
2. Thân bài
* Sơ lược về đức tính trung thực được thể hiện trong đoạn trích từ truyện ngắn Tiệc xoè vui nhất (Nguyễn Huy Thiệp)
- Đoạn trích từ truyện ngắn Tiệc xoè vui nhất của Nguyễn Huy Thiệp khắc hoạ thành công hình tượng chàng Hặc với đức tính quý nhất mà khó kiếm nhất - trung thực - trong tương quan với các chàng trai khác cùng những phẩm cách khác (dũng cảm, khôn ngoan, giàu có). Với lòng trung thực tuyệt vời, Hặc, chàng trai mồ côi, đã lay động được thần linh (Then), để thần linh cho trời mưa xuống.
- Thông qua nhân vật Hặc, Nguyễn Huy Thiệp đã khéo léo đề cao phẩm cách trung thực. Với ông, trung thực là đức tính đáng quý và khó kiếm nhất bởi nó không phải cái vòng bạc ở cổ đưa ra cho mọi người trông thấy, sờ tay vào. Nhưng nó có thể cứu chuộc được tội lỗi và mang tình yêu đến cho thế gian. Sự linh ứng trong lời khấn của Hặc tất nhiên là yếu tố kì ảo trong truyện song đó cũng là cách để nhà văn truyền đi thông điệp về ý nghĩa, giá trị lớn lao, cao cả của đức tính trung thực.
* Bàn về ý nghĩa của lối sống trung thực trong cuộc sống
- Trung thực là ngay thẳng, thật thà. Trung thực là một phẩm chất tốt đẹp của con người. Lối sống trung thực là lối sống cao đẹp, luôn xứng đáng được ngợi ca. (Những người học trò trung thực không bao giờ quay cóp bài. Anh shipper trung thực đã mang gói tiền nhặt được về đồn công an nhờ trả cho người mất. Những nhà đấu thầu trung thực sẽ không dùng chiêu trò để trúng thầu. Những đơn vị xây dựng trung thực sẽ xây dựng những công trình đạt chuẩn chất lượng...)
- Bình luận về ý nghĩa của lối sống trung thực trong đời sống
+ Đối với mỗi cá nhân: Trung thực là một đức tính thể hiện nhân cách NGƯỜI cao đẹp; giúp người đó có thể tôn trọng sự thật trong cuộc sống, suy nghĩ, phát ngôn, hành động trên nguyên tắc coi trọng sự thật; định hướng hành động đúng đắn, lương thiện, tốt đẹp ở con người (người trung thực ít khi làm việc xấu; người trung thực cũng thường bản lĩnh thừa nhận sai lầm; người trung thực thường coi trọng danh dự bản thân;...); giúp mỗi người được mọi người yêu mến, tôn trọng, tạo được niềm tin đối với mọi người;...
+ Đối với cộng đồng: Đức tính trung thực góp phần gây dựng, củng cố niềm tin của con người vào sự thật, vào cái đúng, vào công lí ở đời, từ đó làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn; trong xã hội hiện đại, trung thực là một trong những chỉ số tin cậy để đo mức độ văn minh của một cộng đồng. (Trên thế giới, trung thực là phẩm cách được ghi nhận là tính cách nổi bật ở các quốc gia như Nhật Bản, Anh. Điều này hẳn tạo dựng được một cái nhìn đầy thiện cảm của các nước đối với hai đất nước này.)
- Để có thể sống trung thực, chúng ta nên nhất quán trong nhận thức, lời nói, hành động trên tinh thần tôn trọng sự thật...
* Mở rộng
- Đôi khi, người trung thực có thể bị thiệt thòi, thậm chí gặp phải bất công, ngang trái. Song không phải vì thế mà chúng ta sợ hãi hay né tránh sự trung thực hoặc lựa chọn lối sống giảo hoạt, gian dối, giả trá.
- Phê phán lối sống trung thực (Nhiều người bán hàng qua mạng lợi dụng sự nổi tiếng của mình để quảng cáo sai sự thật, kiếm lời phi pháp. Vụ việc của công ty Chị Em Rọt liên quan đến những người nổi tiếng như Quang Linh Vlog, Hằng Du Mục vừa qua là minh chứng cho điều này...)
3. Kết bài
Rút ra bài học nhận thức và hành động