I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
“15.8 69
Phải đọc và hiểu sâu sắc lời của Tố Hữu mới không bi quan trước cảnh này. Một trận ra quân, hai đồng chí bị thương nặng, sáu người hi sinh, mười người bị bắt sống. Trong số người hi sinh có anh Đáo, người Huyện đội trưởng của Đức Phổ. Mình quen anh từ những ngày đầu bước chân về Đức Phổ, anh ít nói nhưng sâu sắc, rất sát người, sát việc và có nhiều uy tín trong quần chúng. Trong trận này anh đã tự mình dẫn một tổ thọc sâu vào sát trung tâm quận, anh bị một viên đạn xuyên từ đáy lên đỉnh phổi, vết thương ngực hở mà không được băng bó nên làm anh choáng không hồi phục.
Giờ phút hấp hối anh vẫn còn tỉnh táo, cũng còn đủ sức hiểu và không muốn làm phiền đến người khác. Vừa cấp cứu cho anh nước mắt mình vừa chảy tràn trên mặt. Thương anh vô hạn, muốn tìm mọi cách cứu anh nhưng không có cách nào. Mình như một chiến sĩ hai tay đã bị trọng thương, đành nhìn quân thù vũ khí trong tay xông đến giết mình - uất ức căm thù làm mình run tay. Không, mình không đầu hàng đâu, ý chí trả thù sẽ đem đến thêm nghị lực cho mình. Anh Đáo ơi, anh có còn nghe thấy tiếng em không? - Tiếng nói của một người đồng chí, một người em, một người bạn thề sẽ trả thù cho anh và cho những đồng chí đã ngã xuống vì ngày mai thắng lợi.”
Thực hiện các yêu cầu:
- Thời gian: 15 tháng 8 năm 1969, thời điểm này đất nước ta vẫn đang trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ.
- Không gian: huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi).
- Sự việc, sự kiện chân thực: trận ra quân, hai đồng chí bị thương nặng, sáu người hi sinh, mười người bị bắt sống.
- Con người thực: anh Đáo - Huyện đôi trưởng của huyện Đức Phổ.
Chi tiết trên phản ánh tính chất nào của cuộc chiến tranh?
Phân tích tác dụng của phép so sánh được sử dụng trong câu văn trên.
- Tác dụng:
+ Góp phần làm cho lời văn trở nên giàu hình ảnh, giàu cảm xúc.
+ Miêu tả chân thực, rõ ràng, cụ thể và truyền cảm nỗi đau đớn khôn cùng và cảm giác/ trạng thái bất lực của bác sĩ Thùy Trâm trong tình cảnh không thể cứu chữa cho anh Đáo - người Huyện Đội trưởng mà cô rất mực yêu quý.
- Chi tiết ấn tượng nhất: Giờ phút hấp hối anh vẫn còn tỉnh táo, cũng còn đủ sức hiểu và không muốn làm phiền đến người khác.
- Lí do: Chi tiết khắc họa vẻ đẹp kiên cường, giàu tự trọng của anh Đáo.
II. VIẾT (6,0 điểm)
Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) cảm nhận về nhân vật anh Đáo trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.
- Trong đoạn trích từ cuốn Nhật kí Đặng Thùy Trâm, anh Đáo được giới thiệu là người Huyện đội trưởng của Đức Phổ. Người viết nhật kí không khắc họa cụ thể nhân vật này song chỉ qua một vài chi tiết anh Đáo vẫn hiện lên với những đặc điểm thật đáng yêu, đáng mến:
+ Ở anh trước hết là những tố chất của một người đứng đầu: ít nói nhưng sâu sắc, rất sát người, sát việc và có nhiều uy tín trong quần chúng. Chi tiết cho phép chúng ta hình dung về một con người thâm trầm, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc, ở vị trí cao nhưng ấm áp, gần gũi nên nhận được nhiều tình cảm thương mến.
+ Chi tiết anh tự mình dẫn một tổ thọc sâu vào sát trung tâm quận khắc họa phẩm chất gan dạ và khao khát cũng như quyết tâm tiêu diệt giặc thù của người đứng đầu đơn vị quân đội cấp huyện.
+ Bị thương nặng, giờ phút hấp hối anh vẫn còn tỉnh táo, cũng còn đủ sức hiểu và không muốn làm phiền đến người khác. Lòng dũng cảm, sự kiên gan của anh một lần nữa lại được khắc họa, song ở đây nó còn đi liền với lòng tự trọng. Trong giờ phút ngã xuống, anh không muốn bản thân mình phải khiến người ở lại bận tâm, dường như anh muốn họ dành thời gian cho những việc khác mà anh nghĩ là quan trọng hơn anh. Phẩm cách này khiến anh Đáo luôn xứng đáng là người đứng đầu của đơn vị quân đội.
- Hình tượng anh Đáo được khắc họa bằng biết bao tình cảm thương mến, cảm phục của nhân vật trữ tình. Sự hi sinh của anh đã gieo khắc và tâm trí những người ở lại một quyết tâm diệt giặc mạnh mẽ cho ngày mai thắng lợi của đất nước quê hương. Anh Đáo xứng đáng là hình tượng người chiến sĩ quả cảm, tấm gương sáng cho mọi thế hệ thanh niên soi vào và nhận thức sâu sắc về trách nhiệm đối với Tổ quốc.
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ), trình bày suy nghĩ của anh/ chị về lòng dũng cảm.
Bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về vai trò của sự sáng tạo trong cuộc sống có thể triển khai theo nhiều cách, song cần bảo đảm các ý chính:
1. Mở bài (gián tiếp)
- Dẫn dắt vấn đề
- Nêu vấn đề
Ví dụ: Từ thuở bé thơ, hẳn nhiều người trong chúng ta được bà, được mẹ kể cho nghe câu chuyện về chú lính chì dũng cảm. Câu chuyện của Andersen mang đến cho chúng ta thông điệp ý nghĩa về một phẩm cách tuyệt vời của con người, gieo trong chúng ta khát vọng sống xứng đáng với sự sống được trao tặng.
2. Thân bài
* Sơ lược về lòng dũng cảm trong đoạn trích từ Nhật kí Đặng Thùy Trâm
Trong đoạn trích từ Nhật kí Đặng Thùy Trâm, lòng dũng cảm được thể hiện đậm nét qua hình tượng anh Đáo:
- Với lòng căm thù giặc sâu sắc và khát vọng diệt giặc, anh Đáo tự mình dẫn một tổ thọc sâu vào sát trung tâm quận, bất chấp nguy nan.
- Bị trúng đạn, vết thương hiểm, lại không được băng bó nên anh Đáo lâm nguy. Trong giờ phút hấp hối, anh vẫn còn tỉnh táo, cũng còn đủ sức hiểu và không muốn làm phiền đến người khác. Có lẽ bởi quá đau lòng nên bác sĩ Thùy Trâm chỉ viết lại có vậy song phía sau chi tiết ấy, bất cứ ai trong chúng ta cũng có thể hình dung về sự kiên cường, gắng gỏi của người chiến sĩ quả cảm. Nỗi đau thể xác, lòng căm phẫn quân thù tột độ, nỗi phẫn uất khi cuộc diệt thù chưa thành,... ngần ấy đau đớn đủ để giày vò anh. Song, vượt lên trên tất cả, lòng tự trọng cùng lòng dũng cảm đã khiến anh bình thản lạ kì.
→ Hình tượng anh Đáo trong đoạn trích là biểu tượng tuyệt đẹp cho lòng dũng cảm của người chiến sĩ trong chiến đấu.
* Bình luận về lòng dũng cảm
- “Dũng cảm”: có dũng khí dám đương đầu với sức chống đối, với nguy hiểm để làm những việc nên làm.
- Biểu hiện: Bởi cái xấu cái ác luôn đầy rẫy trong xã hội, dù khi chiến tranh hay trong cuộc sống yên bình, nên lòng dũng cảm luôn là phẩm chất cần có.
+ Khi đất nước có chiến tranh: Lòng dũng cảm được thể hiện ở tinh thần tự nguyện dấn thân vào chiến trường, ở sự xông pha nơi hòn tên mũi đạn để chiến đấu trực diện với quân thù, giành lại độc lập, hòa bình, thống nhất cho đất nước.
+ Thời bình: Lòng dũng cảm được thể hiện ở phẩm cách cứng cỏi, kiên gan của con người trong cuộc đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác, sự bất công trong đời sống hay trong chính hành trình sống của mình (những nhà báo kiên định lập trường tư tưởng theo đuổi cuộc điều tra, dám dấn thân vào “hang hùm miệng sói”, vào sào huyệt của một đường dây buôn bán hàng giả, dám vạch trần sự thật và phơi bày nó trên trang viết hay trong thước video; những chiến sĩ công an phòng cháy chữa cháy lao vào biển lửa để cứu người gặp nạn; những chiến sĩ công an hình sự không nao núng trước sự manh động của tội phạm, vẫn mưu trí, kiên cường chiến đấu; những con người vượt lên trên nỗi sợ hãi của bản thân; những bệnh nhân kiên cường chống chọi với bệnh tật; những ngư dân trên biển không vì e biển cả mênh mông mà không dám giong buồm ra khơi;...).
- Ý nghĩa, giá trị của lòng dũng cảm trong cuộc đời:
+ Lòng dũng cảm là một vẻ đẹp làm nên phẩm cách con người, thể hiện sự cứng cỏi, không chịu khuất phục đầu hàng cái xấu, cái ác; làm cho con người được quý trọng, tôn vinh, xứng đáng được noi gương.
+ Trong cuộc chiến chống lại cái xấu, cái ác, những bất công ngang trái, lòng dũng cảm mang lại sự bình yên cho cuộc sống, góp phần giữ gìn vẻ đẹp của đời sống; mang lại cảm giác an yên, gieo truyền lòng tin vào công bằng, chính nghĩa trong cuộc đời.
- Để rèn luyện phẩm cách dũng cảm:
+ Nhận thức: Mỗi người cần hiểu sâu sắc dũng cảm là phẩm cách cao đẹp, luôn xứng đáng được ngợi ca trong cuộc sống; lòng dũng cảm mang lại nhiều giá trị tốt đẹp cho cuộc đời.
+ Hành động: Chúng ta hoàn toàn có thể rèn luyện lòng dũng cảm bằng cách nói đúng, làm đúng, kiên định tôn trọng sự thật bất kể cái xấu, cái ác doạ nạt, hãm hại.
- Mở rộng:
+ Ngợi ca lòng dũng cảm, chúng ta cũng nên lên án sự hèn nhát, sợ hãi.
+ Song cũng cần nhận thức dũng cảm khác với liều lĩnh. Liều lĩnh là bất chấp hành động dù tiên liệu được kết quả xấu.
+ Dũng cảm đi liền với những phẩm cách tốt đẹp khác (như sự khôn khéo, nhanh nhẹn,...) sẽ mang lại những thành quả tốt đẹp.
+ Lòng dũng cảm đôi khi phải chịu thiệt thòi, thậm chí hi sinh, song sự hi sinh ấy luôn đáng được ngợi ca, ghi nhớ, biết ơn.
3. Kết bài
Rút ra bài học nhận thức và hành động
Cuộc chiến với cái xấu, cái ác là cuộc chiến muôn đời nên lòng dũng cảm luôn cần có trong cuộc đời, trong nhiều người, để công bằng, chính nghĩa luôn ở lại với nhân loại.