I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích:
“Thế hệ trẻ hiện đại là thế hệ sinh ra trong thời đại của Internet, chỉ với một cú click là họ có thể kết nối chặt chẽ với thế giới bên ngoài thông qua các nền tảng xã hội ngay từ nhỏ như Facebook, YouTube, Instagram,... nên họ luôn phải đối diện với những áp lực mới trong thời đại mới này. Những nỗi lo đơn giản như bài vở, công việc, các mối quan hệ xung quanh đến cả những vấn đề xã hội như dịch bệnh, các vấn đề chính trị... đều có thể tác động đến tâm lí của giới trẻ.
Theo một vài nghiên cứu mới đây, chỉ 45% Gen Z (người sinh năm 1997 - 2012) cho biết sức khỏe tâm thần của họ ổn hoặc rất tốt trong khi các thế hệ trước có chỉ số này cao hơn rất nhiều. Con số trên cũng cho thấy, Gen Z đang là thế hệ trầm cảm nhất, họ cũng thường tìm đến các liệu pháp hoặc tư vấn sức khỏe tâm thần hơn so với các thế hệ khác.
Chính vì thế, để phần nào có thể “lách” khỏi những áp lực vốn có của cuộc sống thường nhật, nhiều bạn trẻ đã bắt đầu tìm hiểu và lựa chọn lối sống tối giản. Để đạt được hiệu quả tối đa trong phong cách sống tối giản, suy nghĩ là điều đầu tiên mà người theo đuổi lối sống này cần hướng tới.
Một trong những đặc trưng của một người sống tối giản chính là biết cách loại bỏ và sắp xếp. Sẽ không khó để bắt gặp một người trẻ “enjoy” cuộc sống này với phong cách tối giản, tận dụng mọi tính năng của những đồ vật của mình một cách thú vị và hiệu quả. Họ chấp nhận bỏ đi những thứ cồng kềnh và hướng đến những đồ vật nhiều tính năng tiện ích vượt trội, hiện đại hơn.
Bắt đầu lối sống tối giản hơn một năm nay, Khánh Linh (21 tuổi, sống tại quận Hà Đông, Hà Nội) cho biết bản thân đã thực sự thoải mái, bớt áp lực hơn khi theo đuổi lối sống này.
“Có một câu hát mà hiện tại mình rất tâm đắc đó là: “Lớn lên từ nhiều va vấp, mà đã vấp và va thì phải trầy”. Vậy nên mình nghĩ rằng nếu càng nghĩ nhiều quá sẽ càng mệt mỏi hơn. Thay vì đổ thừa cho người khác thì tự mình rút kinh nghiệm để đạt được mục tiêu mình mong muốn. Mỗi người chỉ nên so sánh bản thân với chính mình ngày hôm trước thay vì so sánh với cuộc đời người khác”, Khánh Linh bày tỏ.
Tương tự Khánh Linh, Hải Long (23 tuổi, sống tại quận Long Biên, Hà Nội) cũng bày tỏ quan điểm: “Thế giới xung quanh tròn méo như thế nào là do mình quyết định và nhìn nhận, nếu bản thân đủ tích cực, biết yêu thương, bớt suy diễn, sân si thì cuộc sống sẽ vui vẻ thôi.
Mình không phải là một Gen Z thuần sống tối giản, nhưng vẫn đang tập tành tối giản trước hết trong tiêu dùng. Mình chỉ mua những thứ thật sự cần thiết chứ không phải tất cả những gì mình thích. Dần dần mình cũng đã thoát khỏi áp lực tài chính vì không còn chi tiêu quá mạnh tay như trước”.
(Trích Lối sống tối giản giúp người trẻ vượt qua áp lực cuộc sống - Phạm Thành, theo tuoitrethudo.vn)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 [704974]: Đoạn trích bàn về vấn đề gì? Nêu bố cục của đoạn trích.
- Đoạn trích bàn về vấn đề: Lối sống tối giản của người trẻ trong xã hội hiện đại.
- Bố cục của đoạn trích:
+ Phần thứ nhất (từ đầu đến thế hệ khác): Những áp lực, lo toan ảnh hưởng đến đời sống tâm lí, tinh thần của những người trẻ hiện đại.
+ Phần thứ hai (còn lại): Sống tối giản, một giải pháp giải thoát người trẻ khỏi những áp lực tâm lí từ cuộc sống hiện đại.
Câu 2 [704975]: Đoạn trích nêu lên một đặc trưng nào của một người sống tối giản?
Một trong những đặc trưng của một người sống tối giản chính là biết cách loại bỏ và sắp xếp.
Câu 3 [704976]: Để đạt được hiệu quả tối đa trong phong cách sống tối giản, suy nghĩ là điều đầu tiên mà người theo đuổi lối sống này cần hướng tới.
Câu văn trên nhấn mạnh vào phương diện nào trước tiên ở những người thực hành lối sống tối giản?
Để đạt được hiệu quả tối đa trong phong cách sống tối giản, suy nghĩ là điều đầu tiên mà người theo đuổi lối sống này cần hướng tới.
Câu văn trên nhấn mạnh vào sự suy nghĩ, lối tư duy, cách tư duy trước tiên ở những người thực hành lối sống tối giản.
Câu 4 [704977]: Việc nêu ý kiến chia sẻ của hai bạn trẻ Nhật Linh, Hải Long - những người theo đuổi lối sống tối giản - có ý nghĩa gì?
Việc nêu ý kiến chia sẻ của hai bạn trẻ Nhật Linh, Hải Long - những người theo đuổi lối sống tối giản - có ý nghĩa:
- Minh hoạ cho lối sống tối giản của người trẻ hôm nay.
- Lan toả một lựa chọn, một thái độ sống tích cực từ hai đại diện cụ thể tới những người trẻ khác.
- Đưa ra một vài gợi ý cho lối sống tối giản của người trẻ: rút kinh nghiệm để đạt được mục tiêu mình mong muốn; chỉ nên so sánh bản thân với chính mình ngày hôm trước thay vì so sánh với cuộc đời người khác; bản thân đủ tích cực, biết yêu thương, bớt suy diễn, sân si thì cuộc sống sẽ vui vẻ thôi; chỉ mua những thứ thật sự cần thiết.
Câu 5 [704978]: Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm cho rằng sống tối giản sẽ giúp những người trẻ “lách” khỏi những áp lực vốn có của cuộc sống thường nhật không? Vì sao?
Thí sinh có thể đồng tình/ không đồng tình/ đồng tình một phần với quan điểm cho rằng sống tối giản sẽ giúp những người trẻ “lách” khỏi những áp lực vốn có của cuộc sống thường nhật. Song cần lí giải ngắn gọn, hợp lí nguyên do. Chẳng hạn:
- Tôi đồng tình với quan điểm. Bởi lẽ những áp lực vốn có từ cuộc sống thường nhật của chúng ta một phần được mang đến từ việc chúng ta ôm đồm quá nhiều thứ (như thích nhiều trang sức, đồ đạc, tiện nghi,... - có những thứ không cần thiết; quá nhiều tham vọng, ham muốn,...). Lối sống tối giản sẽ giúp mỗi chúng ta biết phân biệt những thứ, những điều, những việc “muốn” - “cần” - “phải”, từ đó giảm tải áp lực kéo theo từ chính những điều chúng ta “muốn”, thậm chí “cần”.
Hoặc
- Tôi không đồng tình với quan điểm. Bởi lẽ xã hội ngày càng phát triển, con người ngày càng được thụ hưởng nhiều những thành tựu từ sự phát triển ấy (ngày càng có nhiều hàng hoá hiện đại với nhiều tiện ích, hấp dẫn sự khám phá của con người, như riêng dòng sản phẩm điện thoại di động iPhone hiện tại đang ở version 16). Lối sống tối giản dễ khiến con người ta không tiếp cận với sự phát triển của thời đại, dễ làm con người trở nên tụt hậu.
Hoặc
- Tôi vừa đồng tình vừa không đồng tình với ý kiến cho rằng sống tối giản sẽ giúp những người trẻ “lách” khỏi những áp lực vốn có của cuộc sống thường nhật.
- Thí sinh kết hợp lí do ở hai gợi ý trên để trả lời.
II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 6 [704979]: (2,0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của lối sống coi trọng các giá trị thực chất.
Đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của lối sống coi trọng các giá trị thực chất có thể được triển khai theo hướng:
- Giúp các đối tượng được nhìn nhận bởi chính bản chất đích thực của nó.
- Giúp con người nhìn sâu được vào giá trị cốt lõi của đối tượng quan sát, từ đó có những ứng xử phù hợp (ví dụ: một cuốn sách cũ kĩ không hẳn bên trong nội dung nhàm chán; những người yêu nhau chân thành, sâu sắc sẽ không đánh giá, phán xét người yêu mình qua quà tặng nhân các ngày lễ, các dịp kỉ niệm, thay vào đó, họ thấu hiểu, thậm chí chia sẻ với người yêu nếu có lí do chính đáng; tác phong kỉ luật của cán bộ an ninh giúp công việc họ thực thi trở nên nghiêm túc, công bằng;...); từ đó góp phần giúp cộng đồng trở nên tốt đẹp hơn.
Câu 7 [704980]: (4,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích chủ đề và thông điệp của bài thơ sau:
NHƯ LÁ
(Lâm Thị Mỹ Dạ)
Nhìn lá
Cứ ngỡ là lá ngọt
Bởi lá tơ non mơn mởn quá chừng
Lá tươi thắm xua mùa đông rét buốt
Hỡi chiếc hôn em có là như lá không?

Tôi đi giữa mùa non
Sững sờ trong bao dáng lá
Nhớ ai
Tôi gửi nụ hôn lên trời.

Con người không có tình yêu
Như trái đất này không có lá
Là hơi thở đất đai không thể thiếu
Lá dịu dàng, sâu thẳm của tôi ơi!

Nếu vẽ được chiếc hôn ở dưới ánh trời
Tôi sẽ vẽ chiếc hôn như lá.
(Theo Các nhà thơ nữ Việt Nam sáng tác và phê bình, NXB Giáo dục, 2001)
Bài phân tích chủ đề và thông điệp của bài thơ Như lá (Lâm Thị Mỹ Dạ) có thể được triển khai nhiều cách. Song cần bảo đảm các ý:
* Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm
- Lâm Thị Mỹ Dạ:
+ Vị trí: Một trong những gương mặt nhà thơ nữ tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại (cùng với những tên tuổi như Xuân Quỳnh, Phan Thị Thanh Nhàn, Ý Nhi, Nguyễn Thị Hồng Ngát,...); ghi dấu ấn đậm nét bằng thi phẩm Khoảng trời, hố bom - Giải Nhất cuộc thi thơ trên Báo Văn nghệ năm 1972 - 1973.
+ Quan niệm thơ: Thơ phải bắt đầu từ sự thật.
- Như lá: một trong những bài thơ đặc sắc của Lâm Thị Mỹ Dạ.
+ Đề tài: tình yêu.
+ Chủ đề: khao khát tình yêu đẹp đẽ.
+ Nhan đề: Như lá gợi đến một sự so sánh. Cái gì đó như lá, hãy như lá. Từ nhan đề, có thể suy luận về tứ thơ: lá rất đẹp, rất tuyệt vời, hãy như lá.
+ Nhân vật trữ tình: “tôi” - một người con gái.
+ Thể thơ: tự do, rất phù hợp để nhân vật trữ tình bộc lộ phóng khoáng cảm xúc, suy tư của bản thân.
+ Bố cục: bốn đoạn, theo các đoạn được chính nhà thơ phân tách trong bài thơ.
* Phân tích bài thơ
- Đoạn thứ nhất:
Nhìn lá
Cứ ngỡ là lá ngọt
Bởi lá tơ non mơn mởn quá chừng
Lá tươi thắm xua mùa đông rét buốt
Hỡi chiếc hôn em có là như lá không?

+ Các chi tiết gợi cảm nhận đặc điểm bên ngoài lẫn bên trong, gồm cả những vẻ đẹp có thể tri nhận trực tiếp bằng thị giác (tơ non mơn mởn, tươi thắm) và cả những vẻ đẹp không trực tiếp nhìn thấy được (ngọt, xua mùa đông rét buốt). Theo đó, hiện lên trước mắt chúng ta là hình ảnh của lá với sắc màu thanh dịu mà tươi tắn và sức sống dạt dào và vẻ đẹp nội sinh ngọt ngào, ấm áp.
Cụm từ cứ ngỡ khiến lời thơ phản chiếu phát hiện thú vị của nhân vật trữ tình về .
+ Song, liền sau đó lại là câu hỏi tu từ như một lời tự vấn của nhân vật trữ tình, bộc lộ một thái độ nghi ngờ, thậm chí khẳng định: Tình yêu của “em” (có lẽ) chưa hoặc chẳng còn ngọt ngào, tươi non, ấm áp như lá: Hỡi chiếc hôn em có là như lá không?.
- Đoạn thơ thứ hai:
Tôi đi giữa mùa non
Sững sờ trong bao dáng lá
Nhớ ai
Tôi gửi nụ hôn lên trời.

+ Mở đầu bằng dòng thơ đậm màu sắc trần thuật: Tôi đi giữa mùa non.
+ Song, trần thuật chỉ là cái cớ để mạch cảm tuôn chảy và xúc cảm đầu tiên là ngạc nhiên, bất ngờ, được gói trọn trong từ sững sờ. Để rồi ngay sau đó, lập tức nhân vật trữ tình nhận ra: Cái tươi non, ngọt ngào, ấm áp kia đâu chỉ đọng trong một vài chiếc lá, mà nó có trong số nhiều, thậm chí hết thảy (bao dáng lá). Nhưng có lẽ chẳng phải ai trong chúng ta có được ứng xử, hành động thật thơ như “tôi”: Nhớ ai/ Tôi gửi nụ hôn lên trời. Hoá ra, mỗi dáng lá trên cành cao đã lay động tận sâu thẳm tâm hồn nhân vật trữ tình, đã đánh thức tâm hồn ấy, để “tôi” rất hồn nhiên gửi nụ hôn lên trời cho... ai đó. Hẳn nhiên, “ai” phải là người “tôi” thương. Đại từ phiếm chỉ “ai” khiến âm điệu lời thơ trở nên tình tứ mà kín đáo, kín đáo mà ăm ắp thương yêu. Thực chất, câu thơ là một lời yêu thành thực tự trái tim người con gái. Nó cho phép người đọc hình dung về tình yêu nồng nàn ở một cô gái duyên dáng, nữ tính nhưng rất đỗi thâm trầm, sâu sắc.
- Đoạn thơ thứ ba: Từ xúc cảm cá nhân, nhân vật trữ tình suy tư.
Con người không có tình yêu
Như trái đất này không có lá
Là hơi thở đất đai không thể thiếu
Lá dịu dàng, sâu thẳm của tôi ơi!

+ Hai dòng thơ trước của đoạn thơ mang giọng điệu đậm màu sắc chiêm nghiệm, triết lí. Nhưng chiêm nghiệm, triết lí ấy không trừu tượng, khô khan mà trở nên rõ ràng, cụ thể, giản dị, dễ hiểu vô cùng qua phép so sánh: Con người không có tình yêu/ Như trái đất này không có lá. Chỉ vậy thôi, chúng ta đủ thấm về ý nghĩa, giá trị vô cùng vô tận của tình yêu. Giả định không có lá được đặt ra buộc người đọc phải nghĩ đến cái còn - mất, thiệt - hơn. Không có lá và thiếu đi sự sống, hơi ấm, hương vị ngọt ngào. Không có lá là vắng bóng thiên nhiên, trái đất sẽ trở thành cõi chết. Tình yêu như lá, mang lại sự sống tươi trẻ, ngọt ngào, ấm áp cho con người.
+ Hai dòng thơ sau vẫn tiếp nối mạch suy tư, song tính chất trữ tình có phần thắm đượm hơn và không ngừng quấn quyện với mạch suy tư ấy: Lá dẫu mỏng manh (dịu dàng) nhưng lại là hơi thở của đất đai, lại mang đến một nguồn sống diệu kì cho trái đất; cũng như thế tình yêu êm dịu, nhẹ nhàng luôn mang đến sự sống đích thực cho mỗi trái tim yêu. Cụm từ không thể thiếu vang lên với âm điệu chắc nịch, tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của tình yêu trong cuộc đời.
- Đoạn thơ thứ tư:
Nếu vẽ được chiếc hôn ở dưới ánh trời
Tôi sẽ vẽ chiếc hôn như lá.

Bài thơ khép lại bằng hai dòng thơ chứa chan mơ mộng. Lại tiếp tục là một giả định, nhưng lần này, giả định ấy không hướng đến sự khẳng định mà ngời lên vẻ đẹp của một tâm hồn lãng mạn, khao khát tình yêu. Một chiếc hôn như lá chắc chắn không phải là diễn đạt mang đến ấn tượng thị giác. Ở đây cần cảm nhận, chiếc hôn như lá là cách nói bộc lộ ao ước được dâng hiến tình yêu đắm say, ngọt ngào của mình cho người yêu. Không gian dưới ánh mặt trời gợi cảm nhận về vẻ đẹp tươi sáng, trong trẻo, lung linh, tuyệt diệu của tình yêu. Ánh dương lúc này như thể chứng nhân cho tình yêu trong sáng, thanh tân của người con gái. Có lẽ bất cứ ai khao khát tình yêu cũng đều dễ dàng đồng điệu với ước ao, mơ mộng lãng mạn của nhân vật trữ tình.
* Đánh giá chung
- Bài thơ ngắn nhưng chất chứa bao cảm xúc trong trẻo cùng chiêm nghiệm sâu sắc về tình yêu. Nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của tình yêu trong cuộc sống được kết lại bằng khao khát tình yêu thành thực của nhân vật trữ tình.
- Thể thơ tự do cùng ngôn ngữ giản dị,... của thi phẩm đã góp thêm một minh triết về tình yêu vào đề tài bất tận của thơ ca nhân loại.