Nội dung cơ bản của mỗi phần trong văn bản
- Phần 1: ghi lại cuộc trò chuyện của đôi trai gái người Pháp về “vua” xứ An Nam (như tác giả đã viết: thuật lại y nguyên câu chuyện giữa một đôi bạn trẻ ngồi cùng toa xe với tôi).
- Phần 2: nêu lên những suy nghĩ của tác giả về sự kiện nhầm lẫn của đôi trai gái Pháp.
- Phần 3: kể về cảnh được Chính phủ “bảo hộ” săn sóc, đón tiếp như thế nào với tất cả những ai có màu da vàng đều trở thành hoàng đế ở Pháp.

- Truyện viết về sự việc có một hoàng đế xứ An Nam (vua Khải Định) sang thăm Pháp nhưng người Pháp không nhận ra thượng khách của mình mà thật khôi hài, họ chỉ thấy ông ta như một thằng hề.
- Các nhân vật xuất hiện trực tiếp: tác giả (người da vàng) - người bị đôi trai gái người Pháp nhầm lẫn là hoàng đế, đôi trai gái người Pháp; còn nhân vật được nói tới trong câu chuyện: vị vua thật sự nhưng đang vắng mặt (trên chuyến tàu điện ngầm).
- Tình huống độc đáo của truyện Vi hành: tình huống nhầm lẫn. Đôi trai gái người Pháp nhầm tưởng tác giả chính là vị hoàng đế vi hành, ngỡ tôi là một đấng hoàng thượng và tưởng rằng tôi không hiều họ nói gì với nhau. Họ bàn tán về sự khôi hài, lố bịch của vị hoàng đế trên một toa xe nên tác giả nghe được và ghi lại.

Hình ảnh của “đấng hoàng thượng” trong mắt của đôi trai gái người Pháp chỉ là một tên hề rất lôi thôi, nhếch nhác,...
- Bộ dạng: trông hắn có vẻ nhút nhát hơn, lúng ta lúng túng hơn cơ, có cả cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn, các ngón tay thì đeo đầy những nhẫn; vẫn cái mũi tẹt ấy, vẫn đôi mắt xếch ấy, vẫn cái mặt bủng như vỏ chanh; hắn đeo lên người hắn đủ cả bộ lụa là, đủ cả bộ hạt cườm.
- Vị thế: “đấng hoàng thượng” trong mắt người Pháp chỉ là trò cười, một vai hề trong khi cái kho giải trí của chúng ta sắp cạn ráo nhưng cũng không bằng vai hề Sác-lô.

Đoạn từ Cái vui nhất là ngay đến Chính phủ đến sự kiêu hãnh có được một vị hoàng đế là đoạn kết của truyện Vi hành. Đoạn văn truyền tải nội dung và ý nghĩa rất phong phú, đa nghĩa:
- Nghĩa thực (theo lô gích câu chuyện): Tác giả giễu cợt sự nhầm lẫn của Chính phủ “bảo hộ” không phân biệt nổi thượng khách (hoàng đế) với người An Nam bình thường nên đã hành động rất khôi hài: Chính phủ bèn đối đãi với tất cả mọi người An Nam vào hàng vua chúa và phái tuỳ tùng đi hộ giá tuốt!.
- Nghĩa bóng: Nguyễn Ái Quốc lật tẩy sự theo dõi, kiểm soát nghiêm ngặt của Chính phủ “bảo hộ” đối với những người yêu nước, hoạt động cách mạng, trong đó có nhân vật “tôi”. Đồng thời, qua đoạn trích tác giả cũng bộc lộ nỗi đau đớn khi phải làm người dân mất nước cùng thái độ thất vọng, hổ thẹn vì có một đấng hoàng thượng như thế. Thông điệp này được người viết diễn đạt theo cách nói ngược: thật tôi không sao che giấu nỗi niềm tự hào được là một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hoàng đế.

- Sức mạnh đả kích của thiên truyện: Đối tượng đả kích thứ nhất là chế độ thực dân Pháp - một chế độ “bảo hộ” đầy rẫy bất công, tàn bạo. Đối tượng đả kích thứ hai là triều đình nhà Nguyễn trong giai đoạn đó (đại diện là vua Khải Định): hèn yếu, nhu nhược, chỉ là trò hề, bù nhìn trong tay chính quyền “bảo hộ”. Cả hai đối tượng ấy cần đấu tranh, xoá bỏ,...
Với truyện ngắn Vi hành, Nguyễn Ái Quốc đã lột trần bản chất của hai đối tượng ấy, phơi bày trước công luận để châm biếm, đả kích. Đả kích một cách công khai, khéo léo bằng một tác phẩm nghệ thuật (hư cấu).
- Màu sắc châm biếm, đả kích chủ yếu được tạo nên bởi các yếu tố:
+ Cốt truyện hàm ẩn: chọn được tình huống truyện độc đáo để vừa nêu được thực trạng, vừa lồng ghép ý tưởng châm biếm, đả kích một cách kín đáo mà sáng rõ.
+ Sử dụng thủ pháp phóng đại trong kể chuyện, miêu tả và thể hiện chân dung nhân vật “hoàng đế vi hành” cũng như sự tiếp đón, săn sóc tận tình của Chính phủ “bảo hộ”, phóng đại cả tình huống nhầm lẫn của người Pháp (không chỉ người Pháp nhầm lẫn mà đến Chính phủ cũng nhầm lẫn).
+ Ngôn ngữ: Tác giả dùng ngôn ngữ rất linh hoạt, tạo ra giọng điệu châm biếm, mỉa mai, giễu cợt bằng cách “nói ngược” rất sâu đậm trong hầu như toàn bộ truyện. Ví dụ: Tôi không được rõ ý đồ nhà “vi hành” của chúng ta ra sao. Phải chăng là ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngài là A-lếch-xăng Đệ nhất, có được sung sướng, có được uống nhiều rượu và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam, dưới quyền ngự trị của ngài, hay không? hoặc câu cuối truyện: Ngày nay, cứ mỗi lần ra khỏi cửa, thật tôi không sao che giấu nỗi niềm tự hào được là một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hoàng đế.

Việc tác giả chọn hình thức viết thư gửi cô em họ giúp tác giả được kể lại nhiều điều một cách tự nhiên, thành thực, thoải mái, có thể liên hệ, so sánh tạt ngang, chuyển giọng, chuyển cảnh một cách linh hoạt. Bên lời mỉa mai khinh bỉ “hoàng đế vi hành” là lời tâm tình tha thiết khi nhắc về kỉ niệm ấu thơ.