Theo đoạn (1), con cá kiếm đang bơi dưới nước với cái miệng mím chặt cùng với ông lão Xan-ti-a-gô.

Câu văn miêu tả chi tiết, cụ thể hình dáng của con cá mập: Lưng nó cũng xanh như lưng loài cá kiếm, bụng nó ánh bạc, da bóng mượt và tuyệt đẹp.

Nội dung chính của đoạn (3): Miêu tả cuộc chiến đấu giữa ông lão và con cá mập.

Câu văn thể hiện rõ ý chí của ông lão Xan-ti-a-gô trong đoạn trích: Con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại.

Trong đoạn trích, có năm lần xuất hiện từ lão nghĩ và lão nói.
Việc sử dụng nhiều lần các cụm từ này như các dấu hiệu có tác dụng giúp người đọc nhận ra và phân biệt rõ đâu là ý nghĩ sẽ được thể hiện ra thành lời nói và đâu là ý nghĩ chỉ hiện diện trong tâm trí của nhân vật ông lão Xan-ti-a-gô.

- Suy nghĩ của ông lão Xan-ti-a-gô trong đoạn (1): Ông suy nghĩ về vết thương ở tay sẽ chóng lành, vì ông đã rửa sạch vết thương bằng nước biển và nước biển sẽ giúp ông chữa lành; ông nghĩ về việc cần giữ cho đầu óc tỉnh táo; ông cân nhắc về mối quan hệ giữa mình và con cá, tự đặt câu hỏi liệu con cá đang đưa ông vào bờ hay ông đang đưa con cá vào bờ. Ông lão có suy nghĩ này vì nhận thức rằng mình và con cá đang cùng nhau lao động, cùng hợp tác để lái thuyền đi và ông không thể chắc chắn rằng ai đang đưa ai vào bờ. Ông thừa nhận rằng mình chỉ hơn con cá ở mánh khoé, trong khi con cá không có ý định làm gì hại ông.
- Suy nghĩ của ông lão Xan-ti-a-gô thể hiện sự thận trọng, nhạy bén và thấu đáo của ông. Ông không bị mê hoặc bởi việc câu được con cá kiếm khổng lồ và hiểu rằng trong mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên không phải lúc nào con người cũng dễ dàng kiểm soát, chế ngự thiên nhiên.
Ông lão có ý nghĩ này vì để tự nhắc nhở mình, giữ cho đầu óc tỉnh táo và không bị lừa dối bởi những điều bất ngờ có thể xảy ra trên biển.

- Hê-minh-uê miêu tả con cá mập ma-kô rất chi tiết và sinh động. Nhà văn sử dụng ngôn ngữ giản dị và tường minh để tái hiện hình ảnh của con cá mập, từ cấu trúc cơ thể đến các đặc điểm về màu sắc và hàm răng: Nó là con cá mập ma-kô cực lớn, được cấu tạo để bơi nhanh như bất kì loài cá nào bơi nhanh nhất ở biển và mọi thứ trên người nó đều đẹp, chỉ trừ bộ hàm. Lưng nó cũng xanh như lưng loài cá kiếm, bụng nó ánh bạc, da bóng mượt và tuyệt đẹp. Nó được cấu tạo giống loài cá kiếm, trừ bộ hàm đồ sộ và lúc này đang ngậm chặt khi lao nhanh mấp mé mặt nước với chiếc vi lưng cao ngồng thản nhiên cắt mặt biển. Bên trong cặp môi đôi mím chặt của bộ hàm, tất cả tám hàng răng đều nghiêng chếch vào trong. Chúng không phải là những chiếc răng hình kim tự tháp bình thường của đa số loài cá mập. Chúng có hình giống những ngón tay của con người khi bị rán cong tựa những cái vuốt. Chúng dài gần bằng ngón tay ông lão và sắc như dao cạo cả hai cạnh. Đây là giống cá được cấu tạo để ăn thịt tất cả các loài cá khác ở biển, chúng nhanh nhẹn, khoẻ mạnh và được trang bị lợi hại đến mức chẳng còn có bất kì đối thủ nào nữa.).
Cách miêu tả kĩ lưỡng của tác giả mang đến cho người đọc cảm giác con cá mập ma-kô thật sự hùng dũng và đáng sợ.
- Trước con con cá mập ma-kô, ông lão Xan-ti-a-gô không những không sợ hãi mà còn tôn trọng sự mạnh mẽ và vẻ tàn ác của nó. Ông nhận ra con cá mập là một đối thủ nguy hiểm và quyết tâm chiến đấu chống lại nó. Ông không hoảng sợ hay chùn bước trước con cá mập mà thể hiện sự kiên nhẫn, sáng suốt và quyết tâm trong cuộc chiến với nó nhằm bảo vệ thành quả lao động của mình, bảo vệ “người bạn” (con cá kiếm) vì cũng đã kề vai, sát cánh lái con thuyền.

- Chân dung ông lão Xan-ti-a-gô được tạo dựng qua những phương diện như ngoại hình, lời nói, ý nghĩ, hành động. Tất cả toát lên niềm tin, ý chí, nghị lực của ông lão.
- Các chi tiết trong văn bản cho thấy rõ niềm tin, ý chí và nghị lực của ông lão:
+ Niềm tin (thể hiện qua ý nghĩ, lời nói): tin bàn tay sẽ chóng lành, tin cá kiếm là bạn, tin cái gì quá tốt đẹp thì không bền (Cái quá tốt đẹp thì chẳng bền, lão nghĩ.), tin rằng có thể giết được cá mập (Mình không thể ngăn hắn đừng tấn công nhưng có lẽ mình sẽ giết được hắn.), tin vào sức mạnh của con người (Nhưng con người được sinh ra không phải để dành cho thất bại., Con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại.).
+ Ý chí (thể hiện qua hành động chiến đấu với cá mập để bảo vệ con cá kiếm): quan sát, bình tĩnh chuẩn bị để sẵn sàng để chiến đấu (Trong lúc quan sát con cá lão cắm phập mũi lao xuống đầu con cá mập, ngay điểm giao nhau giữa đường nối hai mắt và đường chạy thẳng từ mũi vắt ra sau.; Lão đâm bằng cả hai bàn tay tứa máu, dốc hết sức lực ẩn sâu mũi lao sắc ngọt xuống.)
+ Nghị lực (thể hiện qua tình huống truyện): Ông lão gặp nhiều khó khăn (tay bị thương tứa máu, mất lao và dây, mình con cá kiếm bị chảy máu) nhưng ông luôn cố gắng, nỗ lực vượt lên trên khó khăn, quyết tâm chiến đấu và giết chết con cá mập,... Niềm tin, ý chí, nghị lực làm cho ông lão trở nên nổi bật, mạnh mẽ, đáng ngưỡng mộ giữa biển khơi mênh mông.

- Câu nói “Con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại” của ông lão Xan-ti-a-gô thể hiện một tinh thần và triết lí mạnh mẽ về sức mạnh và khả năng vượt qua thử thách, khó khăn và thất bại của con người; thể hiện sự lạc quan, quyết tâm và động lực của con người trong cuộc sống. Câu nói khẳng định rằng dù cho con người có phải đối mặt với thử thách, khó khăn hay thất bại, thì họ vẫn có khả năng vượt qua và tiếp tục đi tiếp. Sự huỷ diệt có thể xảy ra trong cuộc sống, nhưng con người không thể bị đánh bại nếu họ không từ bỏ.
- Câu nói này thể hiện việc đề cao ý chí, sự kiên nhẫn và lòng quả cảm của con người. Nó khẳng định rằng con người có khả năng chống lại các thách thức và không chấp nhận thất bại. Dù cho con người có thể gặp nhiều khó khăn, đau đớn, nhưng họ vẫn có sức mạnh để vươn lên và tiếp tục đối mặt với những thử thách trong cuộc sống.
- Đồng thời, câu nói cũng thể hiện sự lạc quan và hi vọng về khả năng con người để vượt qua những thử thách và đạt được thành công. Nó tạo ra một tinh thần chiến đấu và khích lệ con người không ngừng cố gắng và không từ bỏ, dù cho có gặp bất kì rào cản nào trên đường đời.

Phương pháp những “tảng băng trôi” do Ơ. Hê-minh-uê phát hiện và thực hành. Theo đó, ngôn từ trong tác tác phẩm thường rất trong sáng, cô đọng, không có gì dư thừa. Các hình tượng nghệ thuật thường được tạo nên bởi các hình ảnh tượng trưng. Bên dưới lớp ngôn từ và hình ảnh tưởng chừng đơn giản, ý nghĩa của tác phẩm rất phong phú, sâu sắc, nhiều tầng bậc.
Trong đoạn trích Con người không thể bị đánh bại, Hê-minh-uê đã áp dụng “phương pháp của những tảng băng trôi” thông qua:
+ Lối viết ngắn gọn, hàm súc, tạo hình ảnh tượng trưng sắc nét. Dưới lớp ngôn từ và hình ảnh đơn giản, văn bản mang ý nghĩa sâu sắc và nhiều tầng bậc.
+ Sử dụng các câu ngắn, không dùng câu văn dài và trang trọng. Mỗi từ và cụm từ đều được chọn kĩ, không có từ rườm rà hay mơ hồ, mang lại sự tường minh và hiệu quả cho câu chuyện.
+ Tạo ra các hình ảnh tượng trưng sắc nét. Với việc miêu tả con cá mập ma-kô, ông lão Xan-ti-a-gô và cuộc chiến với con cá mập, Hê-minh-uê không chỉ đơn thuần miêu tả chính xác các sự việc đang diễn ra mà đang tạo dựng các hình ảnh tượng trưng nhằm truyền tải những ý nghĩa sâu xa. Con cá mập ma-kô - tượng trưng cho những mối đe doạ và thách thức trong cuộc sống, trong khi ông lão Xan-ti-a-gô tượng trưng cho ý chí, sức mạnh và khả năng vượt qua thử thách của con người. Cuộc chiến giữa ông lão và con cá mập trở thành một trận đấu của lòng kiên nhẫn, ý chí và nghị lực. Hành động, ý nghĩ, lời nói của nhân vật tác động sâu sắc lên tâm trí người đọc.